Wat is acute myeloïde leukemie?

Acute myeloïde leukemie (AML) is een vorm van kanker die het bloed en het beenmerg aantast. AML is niet één enkele ziekte. Het is de naam die wordt gegeven aan een groep leukemieën die zich ontwikkelen in de myeloïde cellijn in het beenmerg. Myeloïde cellen zijn rode bloedcellen, bloedplaatjes en alle witte bloedcellen met uitzondering van lymfocyten.

AML wordt gekenmerkt door een overproductie van onrijpe witte bloedcellen, myeloblasten of leukemische blasten genoemd. Deze cellen verdringen het beenmerg, waardoor het geen normale bloedcellen meer kan aanmaken. Zij kunnen ook in de bloedbaan terechtkomen en in het lichaam circuleren. Door hun onrijpheid zijn ze niet in staat goed te functioneren om infecties te voorkomen of te bestrijden. Onvoldoende rode bloedcellen en bloedplaatjes die door het merg worden aangemaakt, kunnen bloedarmoede, gemakkelijke bloedingen en/of blauwe plekken veroorzaken.

Acute myeloïde leukemie wordt soms acute myelocytische, myeloïde of granulocytische leukemie genoemd.

U hebt onlangs misschien meer over dit type bloedkanker gehoord nadat professioneel golfer Jarrod Lyle zijn zwaarbevochten strijd met de ziekte verloor.

Welk type AML heb ik?

AML wordt ingedeeld in acht verschillende subtypes op basis van het uiterlijk van de leukemische cellen onder de microscoop. Elk subtype geeft informatie over het type bloedcel in kwestie en het punt waarop de rijping ervan in het beenmerg is gestopt. Dit staat bekend als het Frans-Amerikaanse-Britse (FAB) classificatiesysteem.

Het huidige classificatiesysteem van de Wereldgezondheidsorganisatie voor AML maakt gebruik van aanvullende informatie verkregen uit meer gespecialiseerde laboratoriumtechnieken, zoals genetisch onderzoek, om AML nauwkeuriger te classificeren. Deze informatie geeft ook betrouwbaardere informatie over het waarschijnlijke beloop (prognose) van een bepaald subtype AML, en de beste manier om het te behandelen.

Sommige subtypes van AML gaan gepaard met specifieke symptomen, bijvoorbeeld acute promyelocytische leukemie (APML of M3) gaat gepaard met bloedingen en afwijkingen in de bloedstolling.

Wat is de prognose van AML?

De belangrijkste factor bij het voorspellen van de prognose bij AML is de genetische opmaak van de leukemische cellen. Bepaalde cytogenetische veranderingen worden geassocieerd met een gunstiger prognose dan andere. Dit betekent dat de kans groter is dat zij goed op de behandeling reageren en misschien zelfs genezen.

Gunstige cytogenetische veranderingen zijn onder meer: een translocatie tussen chromosoom 8 en 21 t(8;21), inversie van chromosoom 16; inv(16) en een translocatie tussen chromosoom 15 en 17; t(15;17). Deze laatste verandering wordt aangetroffen in het AML-subtype acute promyelocytische leukemie (APML of M3). APML wordt anders behandeld dan andere typen AML, en heeft gewoonlijk de beste algemene prognose.

Andere cytogenetische veranderingen worden geassocieerd met een gemiddelde of middelmatige prognose, terwijl andere met een slechte of ongunstige prognose worden geassocieerd. Het is belangrijk op te merken dat in de meeste gevallen van AML noch “goede”, noch “slechte” cytogenetische veranderingen worden gevonden. Mensen met ‘normale’ cytogenetica worden ook geacht een gemiddelde prognose te hebben.

Hoe vaak komt AML voor?

Elk jaar wordt in Australië bij ongeveer 900 mensen de diagnose AML gesteld. Over het geheel genomen is AML een zeldzame ziekte, die 0,8% van alle gediagnosticeerde vormen van kanker uitmaakt, met een frequentie van 3,7 per 100.000 inwoners.

Wie krijgt het?

AML kan op elke leeftijd voorkomen, maar komt vaker voor bij volwassenen boven de 60 jaar. Elk jaar wordt bij ongeveer 50 kinderen (0-14 jaar) in Australië AML gediagnosticeerd. Het komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Wat veroorzaakt AML?

In de meeste gevallen blijven de oorzaken van AML grotendeels onbekend, maar men denkt dat het het gevolg is van beschadiging van een of meer van de genen die normaal de ontwikkeling van bloedcellen regelen. Er wordt voortdurend onderzoek gedaan naar de mogelijke oorzaken van deze schade en er zijn bepaalde factoren vastgesteld die sommige mensen een verhoogd risico kunnen geven. Deze omvatten blootstelling aan:

• zeer hoge doses straling, hetzij per ongeluk (nucleair ongeval) of therapeutisch (om andere kankers te behandelen)
• industriële chemicaliën zoals benzeen, gedurende een lange periode
• bepaalde soorten chemotherapie waarmee andere kankers worden behandeld
• sommige aangeboren aandoeningen worden in verband gebracht met de ontwikkeling van AML, zoals het syndroom van Down, het Bloom-syndroom en de anemie van Fanconi. In deze gevallen ontwikkelt de AML zich meestal in de kindertijd of adolescentie. In zeer zeldzame gevallen ontwikkelt AML zich doordat een abnormaal gen van de ene generatie op de andere wordt doorgegeven.
• sommige mensen met reeds bestaande bloedziekten, waaronder bepaalde myelodysplastische syndromen (MDS) en myelofibrose, aplastische anemie en paroxysmale nachtelijke hemoglobinurie, hebben een hoger dan gemiddeld risico op het ontwikkelen van AML
• kankerverwekkende stoffen in tabaksrook.

Wat zijn de verschijnselen van AML?

De belangrijkste verschijnselen van AML worden veroorzaakt door een tekort aan normale bloedcellen. Omdat AML zich snel ontwikkelt, melden mensen zich meestal slechts gedurende een korte periode (dagen of weken) onwel te voelen voordat de diagnose wordt gesteld. Veel voorkomende AML-symptomen kunnen zijn:

• anemie door een gebrek aan rode cellen, waardoor aanhoudende vermoeidheid, duizeligheid, bleekheid of kortademigheid bij lichamelijke activiteit
• frequente of herhaalde infecties en trage genezing door een gebrek aan normale witte bloedcellen, vooral neutrofielen
• meer of onverklaarbare bloedingen of blauwe plekken, door een zeer laag aantal bloedplaatjes
• pijn in de botten, gezwollen lymfeklieren (klieren), gezwollen tandvlees, pijn op de borst en buikklachten door een gezwollen milt of lever.

Soms hebben mensen helemaal geen symptomen en wordt AML gediagnosticeerd tijdens een routine bloedonderzoek. Sommige van de beschreven symptomen kunnen ook bij andere ziekten voorkomen, waaronder virusinfecties, dus het is belangrijk om naar uw arts te gaan, zodat u goed onderzocht en behandeld kunt worden.

Laatst bijgewerkt op 22 april, 2020

Ontwikkeld door de Leukemie Stichting in overleg met mensen die leven met een bloedkanker, ondersteunend personeel van de Leukemie Stichting, verpleegkundig personeel hematologie en/of Australische klinische hematologen. Deze inhoud is louter informatief en wij raden u aan steeds advies in te winnen bij een geregistreerde gezondheidswerker voor diagnose, behandeling en antwoorden op uw medische vragen, inclusief de geschiktheid van een bepaalde therapie, dienst, product of behandeling in uw omstandigheden. De Leukemie Stichting zal geen enkele aansprakelijkheid dragen voor om het even welke persoon die zich baseert op het materiaal op deze website.