In het Hebreeuws betekent beth “huis” en lehem betekent “brood,” dus de beroemde Kerststad betekent Huis van Brood, maar voor Herodes de Grote betekende het “Huis van Dreiging” voor zijn heerschappij in Israël. Toen de wijzen kwamen zoeken naar de pasgeboren Koning, wist Herodes waar hij zijn overweldiger moest zoeken. Micha had het al eeuwen eerder onthuld:
“Maar gij, Bethlehem Efratha, al zijt gij klein onder de stammen van Juda, uit u zal voor mij iemand voortkomen die heerser zal zijn over Israël, van wie de oorsprong is van oudsher, van oude tijden (Micha 5:2).”
Hoewel een grot Bethlehem beroemd maakte voor het allereerste Kerstfeest, zoals Justin Martyr het meer dan een eeuw later in 160 na Christus vaststelde, gaat het belang van Bethlehem terug tot Genesis, toen Rachel daar stierf bij de geboorte van Benjamin (Genesis 35:16-19). De plek waar Jakob haar begroef is al meer dan 3600 jaar een toeristische trekpleister en wordt door Mattheüs aangehaald als vervulde profetie (Mattheüs 2:18) toen Jeremia Herodes’ moord op de kinderen in Bethlehem voorspelde:
“Dit zegt de HEER: ‘Een stem wordt gehoord in Rama, rouw en groot geween, Rachel die weent om haar kinderen en weigert getroost te worden, omdat zij er niet meer zijn (Jeremia 31:15).
Deze kleine profetische plaats ligt op slechts zes mijl van Jeruzalem en heeft vandaag de dag meer dan 22.000 inwoners. Het druipt van de bijbelse geschiedenis, van Ruth en Boaz tot de geboorte van Davids vader, Jesse, tot Samuels keuze van Jesse’s herderszoon om Israëls tweede koning te worden. Ten oosten van de stad ligt het traditionele gebied waar de herders de komst van de Verlosser vernamen en zij houden vandaag de dag nog steeds “de wacht over hun kudden”, zelfs op Kerstdag!
Naast een bezoek aan het Graf van Rachel is de echte attractie de Geboortekerk, gebouwd boven op de grot waar Maria en Jozef met hun baby verbleven. Een korte wandeling vanaf uw busstation brengt u naar het Geboorteplein, waar elk jaar Kerstmis wordt gevierd (op drie verschillende data, afhankelijk van of u katholiek, Armeens of orthodox bent). Aan het eind is de beroemde ingang van de kerk die bekend staat als de “Kruisvaardersdoorgang”. Deze werd in 1500 na Christus verlaagd om te voorkomen dat moslims met hun paarden in de kerk konden rijden en plunderaars met hun karren toegang kregen. Nu moeten alle bezoekers buigen om door de “Deur van Nederigheid” te gaan.
Hier is de plaats waar Constantijn’s moeder (Koningin Helena) de geboorte van de Messias had vastgesteld en de plaats markeerde door haar kerk te voltooien in 339 na Chr. Deze oorspronkelijke kerk had een achthoekige plattegrond die over de grot was gebouwd met een gat in het midden om neer te kijken op de geboorteplaats. Helena’s kerk werd tijdens de Samaritaanse Opstand in 556 na Chr. door brand beschadigd, maar gelukkig is de oorspronkelijke mozaïekvloer bewaard gebleven (verborgen onder een houten ondervloer, die eroverheen was gebouwd om een regel te omzeilen die verbood dat kruisen “in de grond” stonden). In plaats van de vloer te vernietigen, werd de huidige houten vloer 80 centimeter over de tegels heen gelegd en is nu zichtbaar door grote luiken op te tillen. Het is een kunstwerk, kruisen en al.
De huidige structuur heeft delen die meer dan 1500 jaar oud zijn, maar het meeste van wat u zult zien werd gebouwd door de Byzantijnse keizer Justinianus de Eerste in 565 n.Chr. De Geboortekerk werd gespaard tijdens de Perzische invasie (614 n.Chr.) omdat op de mozaïekmuren de Wijzen te zien waren. Hun Perzische kleding overtuigde Sjahrbaraz om de kerk te laten staan, maar de meeste christelijke heiligdommen werden gedecimeerd.
Wanneer u dit indrukwekkende gebouw vandaag bezoekt, zult u steigers en beschermende wikkels rond haar massieve schippijlers zien. Dit is een multi-miljoen dollar renovatieproject om het lekkende dak te repareren en het gebouw te behouden voor toekomstige generaties. Het mag u niet afschrikken van een bezoek, want het grootste deel van de kerk is toegankelijk.
De plaats waar Jezus werkelijk werd geboren ligt onder de Byzantijnse kerk (toegankelijk via een trappenhuis bij het kerkaltaar) en wordt gemarkeerd door een 14-puntige ster in een grote rechthoekige grot. In totale ironie over “vrede op aarde”, kan juist deze plek geleid hebben tot het begin van de Krimoorlog over geschillen over het nationale gezag over deze plaats. Griekse en Latijnse monniken raakten zelfs slaags met kruizen en kandelaars!
Er zijn veel traditionele religieuze afleidingen in het gebouw, maar het is nog steeds een must-see stop op uw reis naar de Stad van David. Uw Kerstmis zal nooit meer hetzelfde zijn, en zoals Johannes in zijn evangelie optekent, heeft dit Huis van het Brood ons allen werkelijk eeuwig voedsel gebracht:
‘Toen verklaarde Jezus: ‘Ik ben het brood van het leven. Wie tot mij komt, zal nooit honger lijden, en wie in mij gelooft, zal nooit dorst lijden (Johannes 6:35).”
– Rechters 12:8-10; 1 Samuël 16:1-13; Micha 5:2; Mattheüs 2:1 e.v.; Lucas 2:7-20