Definitie: Exodus van hoogopgeleide en geschoolde werknemers uit ontwikkelingslanden naar meer geavanceerde industrielanden
Betekenis: Brain drain trekt vaak de beste en de slimste uit hun thuisland als werknemers op zoek naar meer lucratieve kansen op werk in het buitenland, waar ze geloven dat hun verkoopbaarheid zal worden beloond. Braindrain doet zich meestal voor in ontwikkelingslanden waar sprake is van religieuze vervolging, politieke instabiliteit, economische onrust of burgerconflicten. De emigrerende werknemers zijn geschoolde specialisten (onderzoekers, technici, medische professionals, ingenieurs en onderwijzers) die cruciale diensten verlenen die bijdragen tot het mondiale concurrentievermogen op het gebied van medisch of wetenschappelijk onderzoek, ondernemerschap en technologische vooruitgang voor het gastland.
De Londense Royal Society bedacht de term “braindrain” om de massale emigratie van vooraanstaande wetenschappers uit Oost-Duitsland en de Sovjet-Unie naar de Verenigde Staten en Canada na de Tweede Wereldoorlog te beschrijven. De voordelen van braindrain zijn onder meer de kennisstroom, wereldwijde samenwerking en internationale mobiliteit, waardoor professionals managementervaring kunnen uitwisselen. Critici hebben echter betoogd dat een dergelijke exodus van getalenteerde personen negatieve gevolgen heeft voor de landen van herkomst van de emigranten, die in economische zin achterblijven. Migranten uit ontwikkelingslanden zullen waarschijnlijk in geavanceerde landen blijven, omdat voor bepaalde vakgebieden dure apparatuur en laboratoria nodig zijn waarover de gastlanden beschikken, en omdat dergelijke voorzieningen in ontwikkelingslanden niet altijd beschikbaar of toegankelijk zijn.
De negatieve economische gevolgen van braindrain zijn aanzienlijk. Aan het begin van de eenentwintigste eeuw bleek uit een studie dat naar schatting 20 procent van de geschoolde Zuid-Afrikanen hun vaderland had verlaten en dat de braindrain het land jaarlijks zo’n 250 miljoen dollar kostte. India produceerde 178.000 software-ingenieurs per jaar, en vier van de tien programmeurs werkten in de Verenigde Staten. In 1998 stuurde het Indian Institute of Technology 30 procent van zijn afgestudeerden naar de Verenigde Staten. In 2001 schatten de Verenigde Naties dat India 2 miljard dollar per jaar verliest door braindrain, een verwoestend verlies voor een land waar 40 procent van de volwassen bevolking analfabeet is.
Verenigde Staten
De Verenigde Staten trekken meer in het buitenland geboren professionals aan dan enig ander land in de wereld. Amerikaanse hogescholen en universiteiten hebben van oudsher buitenlandse studenten aangeworven in de hoop dat zij zouden terugkeren om een belangrijke bijdrage aan hun thuisland te leveren. Het hoger onderwijs is voor Amerikaanse bedrijven echter een belangrijk middel geweest om dergelijke werknemers aan te werven. In feite keert minder dan de helft van de buitenlandse doctoraal- en postdoctoraalstudenten die in de Verenigde Staten studeren na hun afstuderen terug naar hun land van herkomst. Uit enquêtes is gebleken dat 88% van de in 1990-1991 in wetenschap en technologie afgestudeerde doctors vijf jaar later nog steeds in de Verenigde Staten verbleven, waardoor in de thuislanden tekorten op het gebied van geneeskunde en techniek ontstonden. Sinds het begin van de jaren negentig zijn ongeveer 900.000 geschoolde arbeidskrachten uit India, China en Rusland geëmigreerd in het kader van het tijdelijke visumprogramma, en slechts enkele landen zijn erin geslaagd hun getalenteerde, goed opgeleide jonge mensen terug naar huis te lokken.
Reverse Brain Drain
Aan het begin van de eenentwintigste eeuw begonnen de Verenigde Staten wetenschappers en ingenieurs aan Azië te verliezen en werden ze geconfronteerd met een “omgekeerde braindrain”, waarbij individuen legaal het land binnenkomen om te werken of te studeren, maar als gevolg van een beperkt visumquotum en talrijke vertragingen in de verwerking terugkeren naar hun thuisland om voor mondiale concurrenten van de Verenigde Staten te werken. Tijdens de wereldwijde recessie die in 2008 begon, zijn deze beroepsbeoefenaars teruggekeerd naar landen als India en China, waar de economieën bloeien, om hun kennis en ervaring toe te passen die zij tijdens hun verblijf in de Verenigde Staten hebben opgedaan. Deze landen hebben geleerd dat de beste methode om professionals aan te trekken en te behouden bestaat uit het verbeteren van de arbeidsomstandigheden en carrièremogelijkheden.
De omgekeerde braindrain zou ernstige gevolgen kunnen hebben voor de Verenigde Staten. In 2006 werden in 25,6 procent van alle octrooiaanvragen in de Verenigde Staten buitenlanders als uitvinder of mede-uitvinder genoemd, een stijging van 18 procent ten opzichte van 1998. Het verlies van dergelijke innovatie op het gebied van geneeskunde en techniek zou verwoestend kunnen zijn, tenzij het immigratiebeleid voor geschoolde arbeidskrachten wordt verbeterd. Op jaarbasis strijden meer dan een miljoen geschoolde immigranten om slechts ongeveer 120.000 visa die door de Verenigde Staten worden toegekend, wat de braindrain een halt toeroept.
Verder lezen
- Beine, Michel, Frédéric Docquier, and Hillel Rapoport. “Brain Drain and Economic Growth: Theory and Evidence.” Journal of Development Economics 64 (februari, 2001): 275-289. Aan de hand van een kwantitatieve analyse van gegevens onderzoeken de auteurs het effect van migratie op de vorming van menselijk kapitaal in kleine ontwikkelingslanden. Zij concluderen dat migratie bevorderlijk is voor het opleidingsniveau, maar dat dergelijke immigranten vanwege de economische beperkingen in het land van herkomst niet geneigd zullen zijn naar huis terug te keren.
- Cervantes, Mario, en Dominique Guellec. “De hersenvlucht: Old Myths, New Realities.” OECD Observer no. 230 (januari, 2002): 40-41. Gaat in op hoe autochtone landen omgaan met het fenomeen braindrain door overheidsbeleid te ontwikkelen om hoogopgeleide werknemers of onderzoekers aan te trekken en te behouden.
- Cordis Corporation. “Should We Plug the Brain Drain? The Pros and Cons of Scientist Mobility.” Times Higher Education Supplement, 20 juli 2006, 1-2. Samenvatting van een discussie door panelleden op het Euroscience Open Forum in München, Duitsland, over de kosten en baten van braindrain in de wetenschappen, de informatietechnologie en het bedrijfsleven.
- Miyagiwa, Kaz. “Scale Economies in Education and the Brain Drain Problem. International Economic Review 32 (Augustus, 1991): 743-759. Betoogt dat braindrain schadelijker is voor professionals met vaardigheden op intermediair niveau, ongeacht of deze klasse ervoor kiest te emigreren of in hun geboorteland te blijven.
- Solimano, Andrés. Globalisering van talent en menselijk kapitaal: Implications for Developing Countries. Santiago, Chili: CEPAL, 2002. Solimano geeft feiten, trends en empirisch bewijs dat emigratie van menselijk kapitaal vaak afhankelijk is van het land van herkomst. Arme landen en economieën hebben het meest te lijden onder de emigratie van hoogopgeleide onderzoekers of ondernemers. De auteur suggereert ook hoe regeringen beleidsinitiatieven kunnen ontwikkelen om de uitstroom van talent uit deze landen in te dammen.
- Wadhwa, Vivek. “The Reverse Brain Drain.” BusinessWeek Online, 22 augustus 2007, 22. In dit hoofdartikel veronderstelt de auteur dat een slecht immigratiebeleid, lage visumquota en talrijke vertragingen in dit proces getalenteerde buitenlanders wegjagen uit de Verenigde Staten naar concurrenten wereldwijd.
- Webber, Alan M. “Reverse Brain Drain Threats U.S. Economy.” USA Today, 23 februari 2004, p. 13A. De auteur stelt dat beperkingen voor getalenteerde buitenlandse onderzoekers die naar de Verenigde Staten migreren en het uitbesteden van banen die voorheen door hoogopgeleide Amerikanen werden vervuld, ernstige gevolgen hebben voor de Amerikaanse economie.
Zie ook: Afrikaanse immigranten; Argentijnse immigranten; Australische en Nieuw-Zeelandse immigranten; Economische gevolgen van immigratie; Economische kansen; Onderwijs; Emigratie; Globalisering; Hoger onderwijs; Terugkeermigratie; Wetenschap.