Brandy is de naam die gebruikt wordt voor een breed scala van drinkbare sterke dranken. Deze zijn meestal afkomstig van druivenwijnen, maar soms ook van andere vruchten (voor vruchtenbrandewijnen zie Eaux-de-Vie).
De naam brandewijn is een verkorte vorm van brandewijn. Dit is een verengelsde vorm van het Nederlandse brandewijn, dat “gebrande wijn” betekent.
Om brandewijn te maken, wordt wijn in een distilleerketel verhit tot hij wordt gescheiden in zijn bestanddelen, die verdampen op verschillende punten op de temperatuurschaal. Hoe vluchtiger het bestanddeel, hoe lager de temperatuur waarbij het verdampt, waardoor de onzuiverheden en zwaardere verbindingen achterblijven.
De ontwikkeling van brandewijn kan deels worden toegeschreven aan douane- en accijnzen. In de tijd dat de verkoop van alcohol naar volume werd belast, zonder rekening te houden met het alcoholgehalte, zochten handige wijnhandelaren naar manieren om minder te hoeven betalen.
Door hun wijn te distilleren, betaalden ze niet alleen minder belasting, maar was hij ook gemakkelijker te vervoeren. De gedistilleerde wijn kon dan op de eindbestemming weer op zijn oorspronkelijke volume worden gebracht door eenvoudig water toe te voegen. De uitdagingen van het vervoer zijn verantwoordelijk geweest voor een aantal van ’s werelds meest interessante wijnen, waaronder Madeira, Port en Champagne.
Zoals wijn en whisky, wordt brandy vaak gerijpt in houten vaten, waardoor de complexiteit en kleurintensiteit toeneemt. De duur van de rijping en het type vat zijn belangrijke variabelen. De aantrekkelijke amberkleurige tint van gerijpte brandewijn wordt vaak nagemaakt in ongerijpte brandewijn door het gebruik van oplosbare levensmiddelenkleurstoffen zoals karamelkleur (additiefnummer E150).
In Cognac en Armagnac, in het zuidwesten van Frankrijk, wordt de productie van brandewijn al eeuwenlang serieus genomen. Beide gebieden hebben beschermde benamingen voor de brandewijn die ze maken, en wettelijk gereguleerde etiketteringstermen worden gebruikt om aan te geven hoe lang een brandewijn in het vat heeft gezeten.
VS (Very Special) geeft aan dat een Cognac minimaal twee jaar in het vat heeft gezeten. VSOP (Very Special Old Pale) vereist ten minste vier jaar.
XO is uitsluitend voorbehouden aan die cuvees die tien jaar of langer zijn gerijpt. Dit cijfer werd in 2018 opgetrokken van zes jaar. Napoléon (of Très Vieux) duidt nu op een rijping van minimaal zes jaar in vaten.
XXO is een nieuwe categorie, officieel geïntroduceerd in 2019 – hoewel Hennessy een jaar eerder al een XXO had geïntroduceerd. De productie en verkoop werd echter geblokkeerd door regionale autoriteiten van Nouvelle-Acquitaine. Het LVMH-conglomeraat drong er vervolgens op aan om de categorie in de Cognac AOP-wetgeving te laten verankeren. Een XXO moet minstens 14 jaar in vaten rijpen.
Hors d’Age (ouder dan leeftijd) zou Cognacs markeren die zelfs de meest veeleisende rijpingsregimes in vaten te boven gaan. In de praktijk betekent dit tien jaar of meer. In de toekomst zal de categorie meer worden afgestemd op XXO.
Genevereerd Cognac is een zorgvuldig vervaardigd product met specifieke organoleptische eigenschappen en wordt daarom vaker puur gedronken dan veel andere gedistilleerde dranken. Hij kan zowel op kamertemperatuur als gekoeld met ijs worden gedronken; hoe fijner de brandewijn, des te waarschijnlijker is het om hem puur te drinken.
Bij het mixen gaat brandewijn meestal vergezeld van ginger ale. Als cocktailingrediënt speelt het een rol in de Brandy Alexander en de Sidecar (Cognac, triple sec, citroensap).
De beroemdste sterke alcohol van Italië, grappa, wringt zich tussen de gangbare definities van eau-de-vie en brandy, omdat sommige in vaten worden gerijpt, en andere niet. (Zie Grappa di Toscana.)
Brandy cocktails:
- Brandy Alexander – met crème de cacao
- Sidecar – met triple sec en citroen
- Champagne Cocktail – met champagne en suiker