KAT VAN DE DAG 098: BELL BOOK AND CANDLE (1958)

De sterren van Hitchcock’s Vertigo komen weer samen voor een romantische komedie met een bovennatuurlijke twist. Kim Novak speelt Gillian Holroyd, een heks uit Greenwich Village; James Stewart is Shep Henderson, de sterfelijke uitgever wiens privé-leven ze besluit te verwoesten – aanvankelijk om een oude rekening te vereffenen met een vroegere vijand – door een spreuk uit te spreken om hem verliefd op haar te laten worden.

Dit was Stewart’s laatste romantische rol, en hij lijkt er een beetje rijp voor; het leeftijdsverschil van 25 jaar dat perfect werkte binnen de context van Vertigo’s romantische obsessie lijkt hier niet te kloppen; we worden gevraagd te geloven dat een onconventionele jonge vrouw met onafhankelijke middelen zich aangetrokken zou voelen tot iemand die niet alleen oud genoeg is om haar vader te zijn, maar wiens houding op zich al behoorlijk vaderlijk is. (Natuurlijk kan het juist deze vaderlijkheid zijn waartoe ze zich aangetrokken voelt, maar dat is een heel andere kwestie, en een voor een ander soort film.)

Een even volwassen Cary Grant in de rol zou denkbaar zijn geweest; Grant heeft het soort leeftijdloze onbeschaamde aantrekkingskracht dat Stewart ontbeert, hoe elegant en persoonlijk hij ook is. Ik heb geprobeerd andere acteurs te bedenken die ik had kunnen casten, die goed zijn in lichte komedie, maar die dichter bij Novaks leeftijd zitten. Rock Hudson? James Garner? Tony Randall? Het is lastig, en natuurlijk zit de andere licht komische acteur uit die tijd bij uitstek – Jack Lemmon – al in de film, en speelt Novaks tovenaarsbroer Nicky.

Sommige SPOILERS volgen na de film.

Wat onbetwistbaar is, is dat Bell Book and Candle een belangrijke Cat Movie is, en heel misschien ook een belangrijke proto-feministische film. Ondanks de aanwezigheid van tovenaars als Nicky en de eigenaar van de Zodiac Club, is de wereld van de Greenwich Village heksen heel duidelijk een matriarchaat, geleid door de magnifiek battere Hermione Gingold als Bianca de Passe, die Shep $1000 rekent voor een liefdesbedel tegengif.

Gillian’s Siamese kat, Pyewacket, is niet alleen haar familiair – ze spreekt haar spreuken uit met zijn hulp – maar ook een symbool van haar macht. (Ik zal niet de voor de hand liggende “poes” verwijzingen maken, maar je weet dat ze er zijn.) Wanneer ze verliefd wordt verliest ze haar krachten en Pyewacket laat haar in de steek. Liefde wordt niet gepresenteerd als een positieve kracht, maar als een negatieve, een emotionele toestand die wordt ingeluid door de eerste tranen die Gillian ooit heeft gelaten. Als haar vrijgevochten tante Queenie (Elsa Lanchester) vraagt hoe het is, antwoordt Gillian: “Het is vreselijk.”

Portret van een gelukzalige Pyewacket.

Ja, Gillian krijgt haar man, maar is er ooit een andere romantische komedie geweest waarin de climax zo melancholiek aanvoelde? Het is de keerzijde van screwball; in plaats van een onderdrukt mannelijk personage dat loskomt, moet het vrouwelijke personage leren haar vrijgevochten driften te onderdrukken om te kunnen leven in een wereld zonder magie.

Met andere woorden, Gillian heeft haar identiteit moeten opgeven, en de film zelf (geregisseerd door Richard Quine) lijkt zich daar maar niet overheen te kunnen zetten; in de laatste scène laten we het niet-zo-gelukkige stel achter dat elkaar in Gillians winkel omhelst, en gaan we in plaats daarvan naar buiten de straat op om Nicky, Queenie en Pyewacket te ontmoeten, allen ongetwijfeld voorbestemd voor de verdere hekserige avonturen die Gillian zelf heeft afgezworen.

PS Het is duidelijk dat de kat die Pyewacket speelt dol is op Novak – telkens als zij hem aait, raakt hij zo in vervoering dat het moeilijk is om een moment te vinden waarop hij zijn ogen open heeft.

• Bell, Book, and Candle (mysteryarts.typepad.com)
• Hitchcock’s blondines: 6 van de beste (weheartvintage.co)
• Turf Wars: Film Buffs Not Happy with Owners of Vertigo House (sf.curbed.com)
• Historic Bell Witch Cave (pcsing2fortcampbell.wordpress.com)