Napoleonic France Acquires Louisiana

Op 1 oktober 1800, binnen 24 uur na het tekenen van een vredesakkoord met de Verenigde Staten, verwierf Eerste Consul van de Franse Republiek Napoleon Bonaparte, Louisiana van Spanje door het geheime Verdrag van San Ildefonso. Tot grote ontsteltenis van de Verenigde Staten kreeg Napoleon het eigendomsrecht over de Mississippi-rivier en de haven van New Orleans.

Met de ondertekening van het Verdrag van San Ildefonso wilde Napoleon een uitgebreid Frans maritiem en koloniaal imperium vestigen in West-Indië en de Mississippi-vallei. Hij wilde een handelsblok ontwikkelen in het Caraïbisch gebied dat bestond uit de strategisch belangrijke West-Indische eilanden Guadalupe, Martinique en Saint Domingue, die op hun beurt verbonden zouden worden met Louisiana. Frankrijk zou industrieproducten uitvoeren naar de eilanden, waar plantages suiker, melasse, rum, koffie en katoen zouden produceren voor Frankrijk. Meel, hout en gezouten vlees uit Louisiana zouden de in West-Indië gelegerde Franse troepen ondersteunen. Bovendien werd verwacht dat Franse goederen een kant-en-klare markt zouden vinden in New Orleans, een springplank voor kolonisten naar de Mississippi-vallei.

Om zijn keizerlijke aanwezigheid in de regio te completeren was Napoleon van plan om Spanje onder druk te zetten om de Floridas aan Frankrijk af te staan. Kennelijk vooruitlopend op het succes van zijn plan, liet hij 200 exemplaren van een medaillon met zijn profiel slaan om uit te delen aan Indiaanse opperhoofden, als een gebaar van diplomatie voor het volk. Napoleons plan slaagde niet.

De voornaamste hinderpaal voor Napoleons plannen voor een Noord-Amerikaans imperium lag in Saint Domingue, Frankrijks meest gewaardeerde handelsvoorraad in het Caraïbisch gebied en de toegangspoort tot de toegangswegen tot de Golf van Louisiana. In 1791 kwamen de slaven van het eiland, geïnspireerd door de Franse revolutie, in opstand onder leiding van Toussaint L’Ouverture. Na enkele jaren van hevige strijd hadden L’Ouverture en zijn leger van voormalige slaven de koloniale troepen van het eiland verdreven.

Omdat Napoleon niet over voldoende troepen beschikte om Saint Domingue te heroveren en tegelijkertijd Louisiana te bezetten, besloot hij eerst de rebellerende slaven te onderwerpen en het Franse gezag op Saint Domingue te herstellen. In de herfst en winter van 1801 stuurde hij een leger van 20.000 man naar Saint Domingue onder leiding van zijn zwager, generaal Charles Victor Emmanuel Leclerc. Toussaint gaf zich binnen drie maanden over aan Leclerc. Napoleon stelde in de winter van 1802-03 ook een expeditie samen in een Nederlandse haven om Leclercs leger te versterken en nam, met Saint Domingue als uitvalsbasis, bezit van Louisiana.

“There is on the globe one single spot”

Geruchten over de geheime teruggave van Louisiana van Spa aan Frankrijk leidden tot ongerustheid in de stad Washington. In mei 1801 had de Amerikaanse minister in Groot-Brittannië, Rufus King, president Thomas Jefferson met enige zekerheid van de transactie op de hoogte gesteld, een gebeurtenis die volgens Jeffersons een onheilspellende omstandigheid vormde. 10 Zich pijnlijk bewust van de potentiële moeilijkheden om het Napoleontische Frankrijk als buurland te hebben, informeerde Jefferson William C. C. Claiborne, gouverneur van het Mississippi Territory, dat hij Spaans “bezit van het aangrenzende land als het meest gunstig voor onze belangen beschouwde, & zou met extreme pijn een andere natie daarvoor in de plaats moeten zien komen. Mocht Frankrijk dat land in bezit krijgen, dan zal dat eerder betreurd dan verholpen worden door ons ¦” 11 In november 1801 ontving de minister van Buitenlandse Zaken James Madison van ambassadeur King een kopie van het Verdrag van SanIldefonso, waarin de diplomatieke transactie werd bevestigd die eerder door Frankrijk was ontkend.

In de loop van enkele jaren bereidde president Thomas Jefferson zich voor op een dreigende Franse aanwezigheid in de Mississippi-vallei en op de eerste grote diplomatieke crisis van zijn regering. Jefferson was waarschijnlijk Amerika’s meest vooraanstaande geografische denker en een student van het Amerikaanse westen. De benarde situatie van de boeren in het westen riep zijn empathie en steun op. Hij was ook al lang bevriend met Frankrijk; zijn periode als ambassadeur in Parijs (1784-89) had hem vertrouwd gemaakt met de Franse diplomatie en politiek. Als politiek veteraan van de Amerikaanse Revolutie was Jefferson ook een Anglobe.

Begin 1802 brachten de gebeurtenissen in Europa Jefferson ertoe de Amerikaanse betrekkingen met Frankrijk te heroverwegen en te herformuleren, vooral in het licht van de voorgenomen bezetting van de Mississippi-rivier en de haven van New Orleans. Oorlog tussen Frankrijk en Groot Brittannië werd verwacht. Jefferson besefte dat als Frankrijk aanspraak maakte op Louisiana, Groot-Brittannië zou proberen de regio in te nemen en te bezetten. In een brief van 18 april 1802 aan minister Robert R. Livingston liet Jefferson weten dat het vooruitzicht van een mogelijke oorlog met Frankrijk en het onaangename gevolg van een bondgenootschap met Groot-Brittannië alle politieke verhoudingen in de V.S. volledig op hun kop zetten. Zij keurden de slavenopstand in Saint Domingue af en lieten via diplomatieke kanalen doorschemeren dat de Verenigde Staten Frankrijk zouden kunnen helpen bij het bedwingen van L’Ouverture. Ze benoemden de pro-Franse Robert R. Livingston tot Amerikaans minister in Parijs. In mei 1802 gaf Madison Livingston de opdracht te onderhandelen over de aankoop van New Orleans. Livingston kreeg ook de opdracht na te gaan of de cessie Oost- en West-Florida omvatte, en zo ja, te onderhandelen over een prijs voor de verwerving ervan, of tenminste het recht van scheepvaart en opslag op een van de rivieren die in de Golf uitmonden.

10. Thomas Jefferson aan Thomas Mann Randolph, Jr., Washington City, 14 mei 1801, Thomas Jefferson Papers, Library of Congress. (Keer terug naar de tekst)

11. Thomas Jefferson aan William C. C. Claiborne, Washington-Stad, 13 juli 1801, Thomas Jefferson Papers, Library of Congress. (Terug naar tekst)

Bekijk het volledige essay (PDF). (1.8 Mb)