Print this fact sheet

door W.S. Cranshaw en R. Hammon* (1/13)

Quick Facts…

• Grasshoppers zijn het moeilijkste insect om te bestrijden omdat ze zeer mobiel zijn.
• Alle sprinkhanen leggen hun eieren in de grond.
• Er zijn meer dan 100 soorten sprinkhanen in Colorado.
• Tijdens perioden waarin zich lokale uitbraken ontwikkelen, bestaat de bestrijding meestal uit het gebruik van sprays of lokaas.

Grasshoppers kunnen de meest opvallende en schadelijke insecten zijn op erven en velden. Ze behoren ook tot de moeilijkst te bestrijden insecten, omdat ze zeer mobiel zijn. Om vele redenen schommelen sprinkhanenpopulaties sterk van jaar tot jaar, en kunnen ze ernstige schade veroorzaken tijdens periodieke uitbraken. De problemen hebben de neiging toe te nemen vanaf het begin van de zomer en kunnen aanhouden tot strenge vorst.

In Colorado komen meer dan 100 soorten sprinkhanen voor en hun voedselgewoonten variëren. Sommige voeden zich voornamelijk met grassen of sedges, terwijl andere de voorkeur geven aan loofbomen. Andere sprinkhanen beperken zich tot planten die geen grote economische waarde hebben en enkele voeden zich zelfs hoofdzakelijk met onkruid (b.v. slangenkruid). Weer andere voeden zich echter graag met tuin- en landschapsplanten (tabel 1).

Van de groentegewassen zijn bepaalde planten favoriet, zoals sla, wortelen, bonen, suikermaïs en uien. Pompoenen, erwten, en tomaten (bladeren, geen vruchten) behoren tot de planten die vermeden worden.

Grasshoppers voeden zich minder vaak met bladeren van bomen en struiken. Maar in jaren van uitbraak kunnen zelfs deze worden aangetast. Bovendien kunnen sprinkhanen incidenteel schade toebrengen aan shelterbeltbeplantingen wanneer ze rusten op twijgen en knagen aan schors, waardoor soms kleine takken afsterven.

Figuur 1. Differentiële sprinkhaan.

Figuur 2. Treksprinkhaan.

Figuur 3. Tweestreepsprinkhaan.

Figuur 4. Roodpootssprinkhaan.

Figuur 5. Clearwinged grasshopper.

Grasshopper Life History

Alle sprinkhanen leggen hun eitjes in de bodem, in de vorm van dicht opeengepakte peulen. Relatief droge bodems, niet verstoord door grondbewerking of irrigatie, hebben de voorkeur. Het leggen van eieren kan geconcentreerd zijn op bepaalde plaatsen met een gunstige bodemtextuur, helling en oriëntatie, waardoor ‘eierbedden’ ontstaan.’

Het eistadium is het overwinteringsstadium van de meeste, maar niet alle, sprinkhanen. Bij de meeste soorten komen de eieren midden tot laat in het voorjaar uit, afhankelijk van de bodemtemperatuur. Als het ei uitkomt, komen de kleine nimfen van het eerste stadium naar de oppervlakte en zoeken zachte bladeren om zich mee te voeden. De eerste paar dagen zijn cruciaal voor overleving. Ongunstige weersomstandigheden of gebrek aan geschikt voedsel kunnen een hoge sterfte veroorzaken. Overlevende sprinkhanen ontwikkelen zich verder gedurende de volgende weken, waarbij ze meestal vijf of zes stadia doorlopen, om uiteindelijk de volwassen vorm te bereiken.

Volwassen sprinkhanen kunnen maandenlang leven, waarbij ze het eten afwisselen met paren en eieren leggen. Soorten die in het eistadium overwinteren, sterven in de nazomer en vroege herfst uit. Enkele soorten, misschien wel de meest in het oog springende, brengen de winter door als nimf, blijven actief tijdens warme perioden, en kunnen tegen het eind van de winter uitgroeien tot de volwassen vorm.

Figuur 6. Sprinkhaan eibed.

Grasshopper bestrijding

Natuurlijke bestrijdingsmiddelen

De belangrijkste factoren zijn gerelateerd aan het weer, met name rond de tijd dat de eieren uitkomen. Bijvoorbeeld, koud, nat weer is zeer destructief voor pas uitgekomen sprinkhanen. Maar ook zeer droge winters en lentes kunnen schadelijk zijn voor de overleving, omdat de nodige malse nieuwe plantengroei niet beschikbaar is.

Sommige insecten voeden zich gewoonlijk met sprinkhanen. Veel soorten blaarkevers (zie informatieblad 5.524, Blaarkevers in voedergewassen) ontwikkelen zich op eierdozen van sprinkhanen en de overvloed aan blaarkevers gaat gelijk op met de gastheren van de sprinkhanen. Volwassen roofvliegen zijn in de zomer gewone predatoren van sprinkhanen en andere vliegen ontwikkelen zich als inwendige parasieten van sprinkhanen. Veel vogels, met name de gehoornde leeuwerik en de torenvalk, voeden zich met sprinkhanen. Sprinkhanen worden ook vaak gegeten door coyotes.

Grasshoppers zijn ook onderhevig aan enkele ongewone ziekten. Een schimmel (Entomophthora grylli) infecteert sprinkhanen waardoor ze naar boven bewegen en zich aan planten vastklampen kort voordat ze de gastheer van het insect doden. Stijve, dode sprinkhanen die aan een grasstengel of -twijg worden gevonden, wijzen op besmetting met deze ziekte. Soms ontwikkelt zich ook een zeer grote nematode (Mermis nigriscens) in sprinkhanen. Zowel de schimmelziekte als de nematodenparasiet worden bevorderd door nat weer.

Tabel 1. Voornaamste sprinkhanen die schade toebrengen aan tuinen en weiden met kleine oppervlakten in Colorado
Gemeenschappelijke naam	Wetenschappelijke naam
Differente sprinkhaan	Melanoplus differentialis	Vaak een van de eerste sprinkhanen die men in tuinen aantreft en een van de grootste in het geslacht Melanoplus.
Migrerende sprinkhaan	Melanoplus sanguinipes	Vaak de schadelijkste soort voor akkerland. Een vroege broedende soort en in staat tot lange trekvluchten.
Tweestreepsprinkhaan	Melanoplus bivittatus	Vaak de meest voorkomende soort die tuinen beschadigt. Hij migreert van lege kavels, bermen en andere ongestoorde plaatsen. Hij broedt vaak in het late voorjaar, een paar weken later dan veel andere sprinkhanen.
Roodpootssprinkhaan	Melanoplus femurrubrum	Een wijdverspreide sprinkhaan die zich voedt met veel planten in tuinen. Hij is het talrijkst op vochtige plaatsen en is een van de later uitkomende soorten.
Kleursprinkhaan	Camnula pellucida	De belangrijkste soort die voorkomt in recente uitbraken die gemeld zijn in gebieden van de West Slope en rond Steamboat Springs. Een vroeg uitkomende sprinkhaan die zich beperkt tot grassen.

Sprinkhanen bestrijden met lokaas en spray

Tijdens perioden waarin zich een lokale uitbraak ontwikkelt, bestaat de bestrijding meestal uit het gebruik van sprays of lokaas. Om succes te hebben, moeten deze worden toegepast op zich ontwikkelende stadia van sprinkhanen en geconcentreerd worden op plaatsen waar eieren worden gelegd. Het vermogen om sprinkhanen te bestrijden neemt af naarmate de sprinkhanen zich ontwikkelen en migreren.

Surveys naar sprinkhanen kunnen zeer nuttig zijn om problemen te voorzien en op de juiste manier te behandelen. Het aantal sprinkhanen in de late zomer en vroege herfst kan een goede indicator zijn voor problemen in het volgende jaar. Vervolgonderzoek in het volgende voorjaar om jonge nimfen op te sporen kan uitwijzen wanneer de eieren zijn uitgekomen. Gebiedsdekkende onderzoeken kunnen eierbedden en andere plaatsen opsporen waar vroeg in het seizoen activiteit ontstaat.

Behandelingen moeten worden gericht op de jonge sprinkhanen en de nabijgelegen vegetatie die op deze broedplaatsen aanwezig is. Op lagere hoogten gebeurt dit vaak in mei; begin juni kan het optimale tijdstip zijn voor sprinkhanen op grotere hoogten. Bespuitingen met insecticiden zijn in deze periode het doeltreffendst en verschillende insecticiden zijn doeltreffend (tabel 2). De mogelijkheden voor insecticiden zijn groter voor grotere arealen en de kosten per eenheid zijn lager. De toevoeging van canola-olie aan insecticidebespuitingen kan de bestrijding verbeteren door het behandelde gebladerte aantrekkelijker te maken voor zich voedende sprinkhanen.

Aternatief kunnen lokazen met carbaryl (Sevin) worden uitgezonden. Aasformuleringen worden gemaakt door het insecticide te mengen met zemelen of een andere drager en doden sprinkhanen die zich met het aas voeden. Deze behandelingen beperken de effecten van de toepassing op andere insecten die in het behandelde gebied aanwezig zijn. Sevin lokaas is echter vaak beperkt beschikbaar of onbetaalbaar voor gebruik op grote oppervlakten. Na regen moeten de lokazen opnieuw worden aangebracht.

Insecticidebehandelingen hoeven het gebied niet volledig te bedekken omdat sprinkhanen mobiel zijn. Insecticiden die in stroken worden aangebracht die 50 procent van het gebied beslaan, of zelfs minder, zijn zeer effectief gebleken voor de bestrijding van sprinkhanen in weilanden. Rugsproeiers en toepassingsapparatuur die is aangepast voor gebruik op ATV’s kunnen worden gebruikt voor grotere oppervlakten. Een overzicht van deze methode, bekend als Reduced Area Acreage Treatments (RAATS) is opgesteld door de Universiteit van Wyoming op: www.sdvc.uwyo.edu/grasshopper/atvraats.htm

Wanneer sprinkhanen zich over grote gebieden ontwikkelen en verschillende eigendommen beïnvloeden, is een gecoördineerde gebiedsbrede bestrijding zeer nuttig. Aangezien dit wat extra voorbereidingen in de planning vergt, zijn vroege surveys nog belangrijker. Sprinkhaanbestrijding is vaak veel succesvoller als een gemeenschapsinspanning.

Als sprinkhanen het volwassen stadium hebben bereikt en migraties optreden, kunnen sommige insecticiden rechtstreeks op planten worden aangebracht. Dergelijke toepassingen zijn slechts kort werkzaam en er kan schade ontstaan voordat individuele sprinkhanen worden gedood. Bovendien is de keuze van insecticiden beperkter, aangezien slechts weinig middelen rechtstreeks kunnen worden toegepast op tuinfruit en groenten.

Tabel 2: Insecticiden die worden gebruikt om sprinkhanen te bestrijden.
Gemeenschappelijke naam	Trade Name(s)	Geletiketteerd gebruik, opmerkingen
carbaryl	Sevin	De meeste formuleringen maken gebruik op een grote verscheidenheid van groenten en fruit mogelijk (1-14 dagen voor de oogst interval). Beschikbaar voor gebruik als sprays, stof en in lokaas.
acefaat	Orthene	Heeft systemische activiteit in planten en kan langer aanhouden dan de meeste andere insecticiden. Het gebruik is beperkt tot niet-eetbare gewassen.
permethrin	Veel handelsnamen.	Wijdverbreid beschikbaar voor gebruik in tuinen en de meeste formuleringen staan gebruik op een grote verscheidenheid aan fruit en groenten toe. Vrij korte werkingsduur voor de bestrijding van sprinkhanen.
diflubenzuron	Dimilin	Groeiregulator die de chitinevorming beïnvloedt als de sprinkhaannimfen molt. Werkt alleen tegen onvolwassen insecten, maar heeft een lange residuele werking. Insecticide voor beperkt gebruik. Het meeste gebruik zal zijn door erkende pesticide toepassers op weilanden.
Nosema locustae	NOLO Bait, Semaspore	Een biologische bestrijding die infectie veroorzaakt door een protozoön. Het werkt relatief traag en is alleen effectief tegen jonge sprinkhanen. Gebruik toegestaan in gecertificeerde biologische teelt.

Nosema locustae Baits

Baits die het protozoön Nosema locustae bevatten, zijn een biologische bestrijdingsoptie die kan worden overwogen voor de behandeling van broedplaatsen van sprinkhanen. Dit wordt verkocht onder de handelsnamen NOLO Bait of Semaspore en kan infectie van vele soorten sprinkhanen veroorzaken. Omdat het selectief werkt en alleen sprinkhanen aantast, wordt het gebruik ervan soms wenselijk geacht.

Er zijn enkele beperkingen aan Nosema locustae lokaas. Alleen jonge sprinkhanen zijn gevoelig, en het kan niet effectief worden gebruikt nadat de volwassen sprinkhanen zijn gemigreerd. Het werkt ook vrij traag en infecteert niet alle sprinkhaansoorten in gelijke mate. Vaak wordt het het meest effectief gebruikt in een langdurig sprinkhanenbeheerprogramma, in combinatie met andere bestrijdingsmiddelen.

Nosema locustae lokaas is ook bederfelijk. Ze worden best gekoeld bewaard voor gebruik. De uiterste gebruiksdatum staat meestal op de verpakking en moet worden gecontroleerd.

Enkele interessante en ongewone sprinkhanen

Onder de ongeveer 100 soorten Colorado sprinkhanen zijn er enkele die de aandacht trekken door ongewone grootte, kleur of habitus (tabel 2). Geen van deze soorten is schadelijk voor tuinen en akkers omdat ze geen uitbraakpopulaties ontwikkelen of hun voedsel beperken tot planten die economisch niet belangrijk zijn.

Speckledwinged grasshopper (Arphia conspersa) – Dit is de sprinkhaan die het meest wordt waargenomen tijdens warme dagen van de winter en het vroege voorjaar. De eieren van deze sprinkhaan komen in het midden van de nazomer uit en zij overwinteren als nimfen en later als adulten. De volwassen dieren hebben gekleurde achtervleugels, vaak met een gele of roodachtige vlek en maken tijdens de vlucht een krakend geluid. Ze beperken zich tot grassen en zegges.

Figuur 7. Spikkelsprinkhaan.

Figuur 8.

Plains lubber/Homesteader (Brachystola magna) – Dit is de grootste sprinkhaan die in de regio wordt aangetroffen, en kan meer dan 3 tot 4 gram wegen. Hij heeft stompe vleugels en is vliegvrij, maar kan vaak in de midzomer langzaam huppelend over landelijke wegen in oostelijk Colorado worden gezien. Het lichaam is kleurrijk, met een mengeling van groen, roze en bruin. Hij voedt zich met vele planten, maar wordt het meest geassocieerd met zonnebloemvelden.

Figuur 9. Carolina-sprinkhaan

Carolina-sprinkhaan (Dissosteira carolina) – Een sprinkhaan die vaak tot vliegen wordt gestoord wanneer hij langs open plekken met kale aarde loopt. De achtervleugels zijn donker met een lichte band langs de rand en tijdens het vliegen kunnen ze zweven en een zwak hoorbaar geluid produceren. De algemene kleur varieert van licht grijsgeel tot roodbruin en ze passen vaak goed bij de achtergrond van de grond. Ze voeden zich met een verscheidenheid van planten, maar worden zelden talrijk genoeg op een plaats om ernstige schade te veroorzaken.

Barberpoolsprinkhaan/gepunte sprinkhaan (Dactylotum bicolor) – Dit is de kleurrijkste sprinkhaan die in de staat voorkomt met tekening van roodachtig oranje, zwart en geel. Hij komt voor in gebieden van de oostelijke vlakten en volwassen sprinkhanen zijn er in de nazomer. Ze voeden zich met breedbladige planten, maar gewoonlijk alleen die met een lage voedselwaarde en ze worden niet beschouwd als een plaag.

Figuur 10. Sprinkhaan, laat stadium nimf.

Groengestreepte sprinkhaan/Snoekkruidsprinkhaan (Hesperotettix viridis) – Een felgroene, kleurrijke sprinkhaan die in een groot deel van de staat voorkomt, maar het meest op de oostelijke vlakten. Hij voedt zich met een beperkt aantal planten, waaronder vele die als onkruid worden beschouwd (bijv. slangenkruid, ragweed).

Roodsprinkhaan (Xanthippus corallipes) – Een grote sprinkhaan die vroeger in het jaar actief is dan de meeste soorten. De lichaamskleur is onregelmatig gevlekt en gestreept, waardoor hij zich kan camoufleren op kale grond. De achtervleugels zijn echter helder roze, oranje of geel. Het is een grasvoeder die voorkomt in droge, prairiegebieden.

Gevlekte vogelsprinkhaan/Lijnsprinkhaan (Schistocerca alutacea) – Een zeer lange sprinkhaan (ca. 2-inch lang) en sterke vlieger. De Gevoerde vogelsprinkhaan, S. a. shoshone, wordt gevonden langs rivierbeddingen en vochtige ravijnen waar hij zich voedt met verschillende struiken. De Great Plains/sandhills ondersoort, S. a. lineata, wordt gevonden in droge, struikachtige gebieden met groot onkruid. Volwassen dieren zijn aanwezig in de nazomer en vroege herfst, maar zijn nooit erg talrijk.

Figuur 11. Mormoonse krekel vrouwtje. (Foto met dank aan John Capinera.)

Mormoenkrekel (Anabrus simplex) – Dit grote insect is noch een krekel noch een echte sprinkhaan, maar een langhoornsprinkhaan (familie Tettigoniidae), verwant aan een katydide. Hij leeft op de open graslanden van het Colorado Plateau en het Great Basin op hoogtes tussen 6.500 en 11.000 ft. Hij trekt de aandacht door de periodieke massale migraties van miljoenen individuen die aanzienlijke hoeveelheden vegetatie kunnen verslinden. Mormoonse krekels geven de voorkeur aan breedbladige planten, maar kunnen ook grassen en vele gewassen eten.

1 W.S. Cranshaw, Colorado State University Extension entomologist en professor, bio-landbouwwetenschappen en plaagbestrijding; en R. Hammon, Extension entomology and agronomy agent, Mesa county. 4/96. Herzien 1/13.

Colorado State University, U.S. Department of Agriculture, en de provincies van Colorado werken samen. CSU Extension programma’s zijn beschikbaar voor iedereen zonder onderscheid. Er is geen goedkeuring van genoemde producten bedoeld, noch wordt er kritiek geuit op producten die niet worden genoemd.

Ga naar het begin van deze pagina.