Bouwen met aarde: adobe, lemen bakstenen, samengeperste aarde
Het gebrek aan onderdak in ontwikkelingslanden is een voortdurend probleem. De gebruikelijke materialen en technologieën zijn verre van een oplossing voor de armste bevolkingsgroepen, die moeten vechten voor hun dagelijks brood. Het is duidelijk dat een antwoord op deze situatie een radicaal andere politieke en technologische benadering moet hebben. Zelfbouw met klei is een zeer geschikt antwoord gebleken in verschillende landen van Azië, Afrika en Latijns-Amerika en is misschien wel de enige manier waarop arme mensen een fatsoenlijk huis kunnen krijgen.
In sommige Aziatische landen, zoals Tadzjikistan, wordt klei rechtstreeks uit de grond gehaald en in de funderingen gekneed om muren op te bouwen die hoger worden naarmate de klei droogt. Dit artikel gaat echter over adobes of in de zon gedroogde bakstenen van klei en het juiste en veilige gebruik daarvan voor woningen volgens de ervaringen in verschillende delen van Latijns-Amerika.
Het proces begint met een juiste selectie van de grond om adobes te maken, dat wil zeggen een grond die niet uit louter klei bestaat, maar die ook zand bevat, in een bereik van ongeveer 40 tot 60%. De grond wordt met water vermengd en drie dagen gelaten rusten om de juiste gisting te verkrijgen. Vervolgens worden er proefobes van gemaakt. In de meeste gevallen worden natuurlijke vezels aan de adobe toegevoegd om betere resultaten te verkrijgen. Als de adobes tijdens het droogproces barsten vertonen, moet zand worden toegevoegd, maar als zij na droging niet bestand zijn tegen het gewicht van een mens, moet klei worden toegevoegd om ze sterker te maken. In ieder geval moet een praktijktest worden uitgevoerd om het juiste mengsel te verkrijgen.
Als het juiste mengsel is gevonden, begint de adobe-productie met het gebruik van metalen of houten mallen. Bij seismische omstandigheden moeten de mallen vierkant zijn en een afmeting hebben van ten minste 30x30x8 cm, vaak wordt 40x40x8 cm gebruikt. Er moeten halve adobes worden geproduceerd om gemakkelijk in hoeken en T-muurkruisingen te passen. Adobe stenen worden in de zon gedroogd en kunnen na 10-15 dagen worden gebruikt, als ze helemaal droog zijn.
Het stuk grond voor een adobe huis moet vlak, droog en stevig zijn, en het huis moet op het hoogste gedeelte worden geplaatst om te voorkomen dat er water binnendringt. De fundering moet sterk zijn, en 1,5 maal de breedte van de muren, waarvoor cycloopbeton (calicanto) wordt aanbevolen. De eerste lagen van het bovenste gedeelte moeten waterdicht zijn, om de muren tegen erosie te beschermen. Om dit te verzekeren kan de fundering van cycloopbeton of bakstenen boven het oppervlak uitsteken. In gebieden met een hoge seismische activiteit is een betonnen ringbalk verplicht.
De eerste rij adobes moet met een kalkmortel worden gelegd en daarna wordt hetzelfde kleimateriaal als voor de adobes als mortel gebruikt.
De vorm van het huis moet vierkant, rechthoekig of cirkelvormig zijn. In verband met aardbevingen worden onregelmatige vormen niet aanbevolen. Tijdens de bouw moeten alle muren gelijkmatig worden opgebouwd, maar nooit meer dan een meter per dag, om de eerste lagen te beschermen tegen overgewicht totdat de mortel is opgedroogd. De totale lengte van de muur mag niet tienmaal zo groot zijn als de dikte, anders zouden steunberen, die ook voor alle muurkruisingen worden aanbevolen, noodzakelijk worden. Openingen voor muren en ramen mogen niet breder zijn dan 1,20 m en de som ervan mag niet meer zijn dan een derde van de totale lengte van de muur. . Openingen mogen niet dicht bij hoeken worden geplaatst. Bovenop de muur moet een balk van gewapend beton worden geplaatst, als een stevige basis voor de dakconstructie. Vaak kan deze balk tegelijkertijd dienen als latei boven deuren en ramen.
Er zijn geen specifieke regels voor daken, maar het overstek moet zo groot mogelijk zijn, om de muren tegen de regen te beschermen. Wees u ervan bewust dat bij aardbevingen vaak een instortend dak de oorzaak is van het omvallen van de muren, dus zorg voor een stevige constructie !
Muren moeten worden bepleisterd ter bescherming tegen regen en erosie. De ervaring heeft geleerd dat een eerste laag, met een zand/klei mortel in een verhouding van 3:1 het beste is. De dikte moet net voldoende zijn om een vlak oppervlak te krijgen. Vervolgens wordt een eindlaag met een kalkmortel (kalk:zand=2:1) aangebracht met een dikte van niet meer dan 2mm.