Terugblik op Lady Gaga’s steun aan de LGBT-gemeenschap, van NYU tot ‘Just Dance’ tot ‘Joanne.’
Elke avond tijdens de Monster Ball Tour zou Lady Gaga een toespraak houden voor het publiek.
“Vanavond wil ik dat je al je onzekerheden vergeet,” begon ze tijdens een versie van de toespraak van optredens in Madison Square Garden. “Ik wil dat je iedereen of alles verwerpt die je ooit het gevoel heeft gegeven dat je er niet bijhoort of er niet bij hoort je herinnert je gewoon dat je een verdomde superster bent en dat je zo geboren bent!”
Dit was Gaga op het hoogtepunt van haar sterrendom, het leveren van een rallying cry van acceptatie en empowerment die synoniem zou worden met haar merk als een beroemdheid en als een homo-icoon. Met 8 april markeren 10 jaar sinds de release van haar eerste single, “Just Dance,” nu is een goed moment om te kijken naar haar toewijding aan advocacy en haar impact.
Gaga kwam aan haar beroemdheid status met een reeds gevestigde verbinding met de homogemeenschap. Zoals een van de New York University campus rondleiders je zal vertellen, is Gaga een van NYU’s meest succesvolle drop-outs. Na haar eerste jaar, stopte ze met studeren om zich te wijden aan haar carrière. In 2009 vertelde ze aan Elle magazine “Ik dacht dat ik mezelf beter kon onderwijzen over kunst dan de school dat kon.” Video’s van haar optreden bij UltraViolet Live en in de Bitter End tonen een schijnbaar andere persoon dan de Gaga die we vandaag kennen en liefhebben.
Ze was Stefani Germanotta, een bruinharige, Italiaans-Amerikaanse singer-songwriter die piano speelde en haar eigen liedjes schreef. De foto’s genomen tussen haar tijd op NYU en de release van “Just Dance” laten haar transformatie zien – ze stapte over van het spelen in dive bars naar go-go dansen en het spelen in underground clubs. Tijdens optredens met Lady Starlight, zette ze een metalnummer op en stak ze haarlak in brand (een beeld dat ze opfleurde met de hulp van fotograaf Nick Knight en regisseur Ruth Hogben voor de introductievideo van de Monster Ball Tour). Uit haar constante verwijzingen naar de club kid scene, is het niet moeilijk om te extrapoleren dat veel van deze plaatsen intrinsiek queer kwaliteiten hadden.
Zelfs in de allereerste dagen van haar carrière, was Gaga onmiddellijk verbonden met de queer gemeenschap. In sommige van haar eerste tv-interviews praat ze openlijk over seksualiteit, of het nu gaat om haar eigen biseksualiteit, zoals beschreven in “Poker Face”, of om het feit dat mensen op deze manier geboren worden. Sommige van haar allereerste aanvaardingstoespraken bevatten haar dank aan “God en de homo’s” voor haar nieuw gevonden succes, ze vierde haar gay boys, boys, boys elke avond op haar Monster Ball Tour, en kwam opdagen bij de 2010 MTV Video Music Awards met leden van het leger die werden ontslagen vanwege hun seksuele geaardheid. Tegen de tijd dat Lady Gaga “Born This Way” aankondigde terwijl ze haar vleesjurk droeg, was het geen verrassing dat dit haar politieke boodschap bij uitstek was.
“Born This Way” is een go-to song geworden voor queer viering. Born This Way werd uitgebracht in 2011, een centraal jaar voor een verschuiving naar LGBT-acceptatie in Amerika. Enerzijds werden belangrijke stappen gezet met de intrekking van “Don’t Ask, Don’t Tell”, het succes van het It Gets Better Project, de goedkeuring van de New York Marriage Equality Act en de toespraak van Hillary Clinton tot de Verenigde Naties ter ondersteuning van LGBT-rechten. Aan de andere kant was het een tijd waarin de Tea Party haar stempel begon te drukken op het Amerikaanse politieke debat en het aantal zelfmoorden in de LGBT-gemeenschap aan het licht kwam. De wijdverspreide acceptatie en viering die velen nu als vanzelfsprekend beschouwen was er nog niet.
Hoewel het een vervolg was op haar duetalbum met Tony Bennett, waren velen nog steeds verrast door de uitgeklede esthetiek en muziek van Joanne, haar laatste plaat. Critici hekelden het als een mislukte poging om authenticiteit tot haar nieuwe merk te maken, en velen vroegen zich af of het gebrek aan succes van de leadsingle “Perfect Illusion” het einde betekende van de superster Lady Gaga.
Deze interpretaties missen op een wilde manier de implicaties van Joanne voor homoseksualiteit in Amerika.
Het album opent met “Diamond Heart” en de invloed van Americana classic rock is meteen duidelijk. Ze opent het album met autobiografische teksten: “Young, wild American / Looking to be something / Out of school go-going for a hundred or two.” In een politiek klimaat waarin de helft van het land aanspraak maakt op een visie van de Verenigde Staten waarin blanke, evangelische, heteroseksuele christenen het alleenrecht hebben op de titel “Amerikaan” te zijn, beweert Gaga dat zij en haar publiek van queer fans in plaats daarvan evenzeer (zo niet meer) Amerikaans zijn. In plaats van Joanne te behandelen als een poging om midden-Amerika te bereiken, moet het worden behandeld als een poging om het te infiltreren.
De stormloop van fans in roze cowboyhoeden en kunstleren franje zijn een her-eigening van beeldspraak die wordt geassocieerd met een genre en muzikale subcultuur die aantoonbaar het meest verbonden is met blanke conservatieven en hun daaruit voortvloeiende homofobie. Het is een subversieve manier om te verklaren dat homoseksuele mensen overal kunnen bestaan en dat ook doen. Als we het over “Joanne” hebben, heeft Gaga het nummer vaak beschreven als een nummer over “intergenerationele pijn”. Het nummer beschrijft hoe de dood van haar tante Joanne als gevolg van Lupus haar beïnvloedde via de pijn die het veroorzaakte bij haar vader. Dit is een concept dat maar al te relevant is voor een gemeenschap die nog steeds bezig is met het ontwikkelen van een intergenerationeel gevoel van eenheid, grotendeels als gevolg van de blijvende impact van de AIDS-epidemie.
Toen Gaga dat jaar het optreden in de Super Bowl binnenhaalde, verwachtten velen dat ze een politiek statement zou maken, vergelijkbaar met wat Beyoncé het jaar daarvoor had gedaan met “Formation.” Ze waren teleurgesteld door wat zij beschouwden als een grotendeels apolitiek optreden. Toch is het alleen omdat de LGBT-beweging zo snel zo succesvol is geworden dat haar optreden zo politiek neutraal werd geacht. Als ze “Born This Way” had uitgevoerd tijdens de Super Bowl in 2008, zou het een massaal controversiële keuze zijn geweest. Maar voor 2016 waren de teksten “No matter gay, straight or bi, lesbian transgender life” verwacht en pasten ze goed binnen het centrale politieke discours. Wat ooit een radicaal politiek statement was, werd nu als vanzelfsprekend beschouwd. Hoewel er veel andere factoren in het spel waren, kan men ook niet ontkennen dat Gaga een grote rol speelde in het verschuiven van deze acceptatie.
Nu, een decennium in Gaga’s carrière, is zo veel van haar erfenis al gecementeerd. Ze zal voor altijd een homo-icoon zijn en het is onmogelijk om haar talenten als performer en liedjesschrijver te ontkennen. Toch is er in veel opzichten nog zoveel te zien. Met Gaga’s debuut op het witte doek met A Star Is Born in oktober en het begin van een residentie in Vegas, is het mogelijk dat Joanne slechts een voorbijgaand hoofdstuk zal zijn in de epische saga van haar carrière.
Voor nu, alles wat er echt overblijft om tegen Gaga te zeggen, een decennium in haar carrière is: namens mijzelf en alle andere mensen wier levens zijn veranderd en gered door haar muziek, dank u.