Inleiding – Synonymie en nomenclatuur – Verspreiding – Beschrijving – Gedrag – Economisch belang – Geselecteerde referenties

De gestreepte lynxspin, Oxyopes salticus (Hentz), is een kleine spinachtige spin en een generalistische predator die zich voedt met een grote verscheidenheid aan insectenprooien, waaronder verschillende economisch belangrijke plaaginsecten. Deze lynxspinnensoort is één van de meest voorkomende nuttige spinnensoorten in tuinen, erven en landbouwvelden in heel Noord-Amerika. Lynxspinnen ontlenen hun naam aan hun katachtige jachtgedrag waarbij ze een prooi in een hinderlaag lokken of langzaam besluipen en bespringen (Brady 1975). Als cursorische spin die geen webben maakt om prooien te vangen, gebruikt de gestreepte lynxspin zijde om haar eieren te beschermen en zijden dragers te maken om op vegetatie te rusten. Voor de gestreepte lynxspin, Oxyopes salticus, is de naam salticus afgeleid van het Latijnse woord saltus, dat springen betekent. Dit is een passende naam vanwege zijn interessante gedrag, waarbij hij met zijn voorste paar poten zwaait en snel en vaak door de vegetatie springt (Brady 1964).

Figuur 1. Volwassen vrouwtje van de gestreepte lynxspin, Oxyopes salticus (Hentz). Let op de gestekelde poten en de zwarte tekening op het gezicht die kenmerkend zijn voor deze soort. Foto door Laurel Lietzenmayer, Universiteit van Florida.

Figuur 2. Dorsaal aanzicht van een volwassen vrouwtje van de gestreepte lynxspin, Oxyopes salticus (Hentz). Foto door Laurel Lietzenmayer, Universiteit van Florida.

Synonymie (Terug naar boven)

Oxyopes salticus Hentz, 1845
Oxyopes astutus Hentz, 1845
Sphasus luteus Blackwall, 1862
Oxyopes varians Taczanowski, 1874
Oxyopes gracilis Keyserling, 1877
Oxyopes m-fasciatus Piza, 1938
Oxyopes nigrolineatus Mello-Leitão, 1941

Verspreiding (Terug naar boven)

In totaal komen 18 soorten lynxspinnen (familie Oxyopidae) in Noord-Amerika voor, waaronder twee soorten uit het geslacht Oxyopes. De gestreepte lynxspin is inheems in Noord-Amerika en is zeer algemeen in het oosten en aan de Pacifische kust van Oregon naar het zuiden, maar hij komt niet voor in de Rocky Mountains, het Great Basin, of het Midwesten (Bradley 2012). Hij komt ook voor in Meso-Amerika (Brady 1975), Zuid-Amerika, en West-Indië (Santos 2017). De gestreepte lynxspin wordt typisch aangetroffen in landbouwvelden, hoge grassen, prairies, achtertuinen, tuinen, en oude akkers (Young en Lockley 1985, Bradley 2012). De westelijke lynxspin, Oxyopes scalaris (Hentz), komt voor in de hele Verenigde Staten en Canada en is algemener in het westen in vergelijking met de gestreepte lynxspin.

Beschrijving (Terug naar boven)

Lynxspinnen (familie Oxyopidae) zijn variabel in grootte (4 tot 16 mm) en kunnen worden gekenmerkt door relatief lange chelicerae (giftanden) in verhouding tot hun kop, veel opvallende stekels op hun poten, en een lang achterlijf dat naar het achtereinde van het lichaam taps toeloopt (Bradley 2012). Lynxspinnen hebben een duidelijke oogopstelling van zes ogen van gelijke grootte die een zeshoek vormen aan de top van het kopgebied en nog een paar kleinere ogen onder deze zeshoek aan de voorkant van het gezicht (Bradley 2012).

Gestreepte lynxspinnen zijn relatief klein (4 tot 7 mm) en kunnen van andere lynxspinnen worden onderscheiden door twee dunne zwarte lijnen die zich uitstrekken van het kleine middelste paar ogen tot de uiteinden van de chelicerae en dunne zwarte lijnen op de onderzijde van hun poten (Bradley 2012, figuur 1 en 3). Mannetjes en vrouwtjes vertonen opvallende verschillen.

Vrouwtjes hebben een lichtgele kop met rijen witte en donkere banden langs de bovenkant van het lichaam en zijn 5,7 tot 6,7 mm in totale lichaamslengte (Comstock 1940, Bradley 2012, Figuren 1 en 2). Mannetjes lijken op vrouwtjes, maar hebben een koperkleurige iriserende kop, duidelijke clubvormige zwarte pedipalpen (kleine aanhangsels onder hun gezicht), en een achterlijf bedekt met iriserende schubben die zilvergroen of paars kunnen lijken (Comstock 1940, Bradley 2012, Figuren 3 en 4). Mannetjes zijn kleiner dan vrouwtjes met 4,0 tot 4,5 mm in totale lichaamslengte (Bradley 2012).

Andere nauw verwante lynxspinnen worden algemeen aangetroffen in heel Noord-Amerika, zoals de groene lynxspin, Peucetia viridans (Hentz). De groene lynxspin kan worden onderscheiden van de gestreepte lynxspin door zijn grotere afmetingen (12 tot 16 mm), groene lichaam, en het ontbreken van de kenmerkende zwarte tekening op het gezicht. De naaste verwant van de gestreepte lynxspin in Noord-Amerika, de westelijke lynxspin, is bruiner van kleur, heeft gebandeerde poten, en mist de zwarte strepen op het gezicht en het iriserende lichaam die kenmerkend zijn voor de gestreepte lynxspin (Bradley 2012).

Figuur 3. Vooraanzicht van een volwassen mannetje van de gestreepte lynxspin, Oxyopes salticus (Hentz). Let op de opvallende donkere pedipalpen (aanhangsels onder het gezicht) van het mannetje, evenals de karakteristieke zwarte gezichtstekening. Foto door Laurel Lietzenmayer, Universiteit van Florida.

Figuur 4. Dorsaal aanzicht van een volwassen mannetje van de gestreepte lynxspin, Oxyopes salticus (Hentz). Let op de karakteristieke iriserende dorsale kleur. Foto door Laurel Lietzenmayer, Universiteit van Florida.

Gedrag (Terug naar boven)

Om een prooi te vangen gaat de gestreepte lynxspin in graslanden en kruidachtige vegetatie zitten wachten tot kleine insecten dichtbij genoeg komen om ze te besluipen en te vangen (Brady 1975). Deze spin kan geuren van insectenprooien waarnemen en zal zich ophouden op plaatsen in de vegetatie waar die geuren het sterkst zijn (Punzo en Kukoyi 1997). Er zijn aanwijzingen dat spinnenkuikens tijdens het foerageren specifieke geuren kunnen leren en dat zij op latere leeftijd aan deze ervaringen specifieke prooivoorkeuren overhouden (Punzo 2002a, Punzo 2002b). Uit onderzoek blijkt dat pas uitgekomen spinnenkuikens zich kunnen voeden met nectar, waardoor ze langer kunnen leven en kannibalisme van niet-verwante lynxspinnenkuikens kan verminderen (Lietzenmayer en Wagner 2017). Andere bronnen van suikers, waaronder honingdauw, kunnen mogelijk belangrijk zijn voor onvolwassen spinnen (Benhadi-Marín et al. 2019).

Vrouwelijke gestreepte lynxspinnen paren slechts één keer, maar mannetjes gebruiken een aparte baltsdisplay om met meerdere vrouwtjes te paren (Young en Lockley 1985). Ongeveer 7 tot 33 dagen na de paring produceert een vrouwtje een klein, plat eierzakje aan de onderkant van een blad; het eierzakje is 10 tot 15 mm in diameter en is bedekt met witte zijde (Young en Lockley 1985, figuur 5). Vrouwtjes zullen de eierzakken verzorgen totdat spiderlings na ongeveer 20 dagen beginnen uit te komen (Lietzenmayer en Wagner 2017). Wanneer spinlings uit een eierzak tevoorschijn komen, blijven ze één tot vijf dagen in zijden steigers op een plant totdat ze zich beginnen te verspreiden door een draadje zijde in de lucht los te laten en zich door de wind naar een nieuwe locatie te laten meevoeren (meestal ballooning genoemd) (Whitcomb en Eason 1967, Figuur 6). Het duurt ongeveer negen maanden voor gestreepte lynxspinnen volwassen zijn vanaf het uitkomen van het ei tot het volwassen stadium, met een totale levensduur van slechts één jaar (Whitcomb en Eason 1967). Het broedseizoen loopt van de lente tot de nazomer in de meeste delen van hun verspreidingsgebied (Whitcomb en Eason 1967).

Figuur 5. Volwassen vrouwtje van de gestreepte lynxspin, Oxyopes salticus (Hentz), rustend op de top van een eierzak aan de onderkant van een blad. Foto door Laurel Lietzenmayer, Universiteit van Florida.

Figuur 6. Pas uitgekomen gestreepte lynxspinnen, Oxyopes salticus (Hentz), op zijden stellages die een plant bedekken. Foto door Laurel Lietzenmayer, Universiteit van Florida.

Economisch belang (Terug naar boven)

De gestreepte lynxspin is een van de meest overvloedige en nuttige spinnensoorten in landbouwecosystemen; ze komt vooral voor in katoen, soja, graansorghum en luzerne en voedt zich met een brede waaier van pestorganismen (Young en Lockley 1985, Nyffeler et al. 1987, Nyffeler et al. 1992). Onderzoek in katoen toonde aan dat de gestreepte lynxspin zich voedt met insecten voornamelijk uit de orden Hemiptera, Hymenoptera, en Diptera, en zelfs met andere spinnen (Nyffeler et al. 1987, Nyffeler et al. 1992). De gestreepte lynxspin wordt beschouwd als een belangrijke predator van de larven van de bollenworm (Helicoverpa zea) en de tabaksknolworm (Heliothis virescens) in katoenvelden en van de zuidelijke groene stinkwants (Nezara viridula) in sojavelden (Whitcomb 1967, Stare 1978, McDaniel et al. 1981).

De gestreepte lynxspin wordt aanzienlijk beïnvloed door het gebruik van insecticiden die een verminderde overleving en andere subletale effecten veroorzaken, zoals waardoor mannetjes de hoeveelheid tijd die ze besteden aan het hof maken en paren met vrouwtjes verminderen (Hanna 2013, Hanna 2014). Het is wellicht mogelijk om de gestreepte lynxspin te gebruiken als vector van een kernpolyedervirus om de sojaplaag Anticarsia gemmatalis (Hübner) te bestrijden (Kring et al. 1998). Wanneer gestreepte lynxspinnen met het virus geïnfecteerde Anticarsia gemmatalis larven opeten, scheiden zij 95% van het actieve virus weer uit op de vegetatie om door meer larven te worden opgegeten (Kring et al. 1998).

Geselecteerde referenties (Terug naar boven)

• Benhadi-Marin J, Pereira JA, Sousa JP, Santos SAP. 2019. Spinnen kiezen actief en voeden zich met voedzame niet-prooi voedselbronnen. Biological Control 129: 187-194. https://doi.org/10.1016/j.biocontrol.2018.10.017
• Blackwall J. 1862. Descriptions of newly discovered spiders captured in Rio de Janeiro, by John Gray and the Rev. Hamlet Clark . Annalen en Tijdschrift voor Natuurlijke Historie 10: 348-360. https://doi.org/10.1080/00222936208681337
• Brady AR. 1964. The lynx spiders of North America, north of Mexico (Araneae: Oxyopidae). Bulletin van het Museum of Comparative Zoology 131: 429-518.
• Brady AR. 1975. The lynx spider genus Oxyopes in Mexico and Central America (Araneae: Oxyopidae). Psyche 82: 189-243.
• Bradley RA. 2012. Common Spiders of North America. University of California Press, Berkeley, CA. 271 pp.
• Comstock JH. 1948. Het Spinnenboek. Doubleday, Doran and Company, New York City, NY. 729 pp.
• Hanna C. 2013. De letale en subletale effecten van drie pesticiden op de gestreepte lynxspin (Oxyopes salticus Hentz). Tijdschrift voor Toegepaste Entomologie 137: 68-76. https://doi.org/10.1111/jen.12014
• Hanna C. 2014. Subletale blootstelling aan pesticiden verstoort de balts bij de gestreepte lynxspin, Oxyopes salticus (Araneae: Oxyopidae). Tijdschrift voor Toegepaste Entomologie 138: 141-148. https://doi.org/10.1111/jen.12081
• Hentz NM. 1845. Descriptions and figures of the araneides of the United States. Boston Journal of Natural History 5: 189-202.
• Keyserling E. 1877. Ueber amerikanische Spinnenarten der Unterordnung Citigradae. Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Zoologisch-Botanischen Gesellschaft in Wien 26: 609-708.
• Kring TJ, Young SY, Yearian WC. 1988. The striped lynx spider, Oxyopes salticus Hentz (Araneae: Oxyopidae), as a vector of a nuclear polyhedrosis virus in Anticarsia gemmatalis Hübner (Lepidoptera: Noctuidae). Tijdschrift voor Entomologische Wetenschappen 23: 394-398. https://doi.org/10.18474/0749-8004-23.4.394
• Lietzenmayer LB, Wagner JD. 2017. Effecten van nectarvoeding op kannibalisme bij gestreepte lynxspinnen Oxyopes salticus (Araneae: Oxyopidae). Tijdschrift voor Arachnologie 45: 356-360. https://doi.org/10.1636/JoA-S-16-079.1
• McDaniel SG, Sterling WL, Dean DA. 1981. Predators of tobacco budworm Iarvae in Texas cotton. Southwestern Entomologist 6: 102-108.
• Mello-Leitão CF de. 1941. Las arañas de Córdoba, La Rioja, Catamarca, Tucumán, Salta y Jujuy colectadas por los Profesores Birabén. Revista del Museo de La Plata (N.S., Zool.) 2: 99-198.
• Nyffeler M, Dean DA, Sterling WL. 1987. Evaluation of the importance of the striped lynx spider, Oxyopes salticus (Araneae: Oxyopidae), as a predator in Texas cotton. Environmental Entomology 16: 1114-1123. https://doi.org/10.1093/ee/16.5.1114
• Nyffeler M, Dean DA, Sterling WL. 1992. Diets, feeding specialization, and predatory role of two lynx spiders, Oxyopes salticus and Peucetia viridans (Araneae: Oxyopidae), in a Texas cotton agroecosystem. Environmental Entomology 21: 1457-1465. https://doi.org/10.1093/ee/21.6.1457
• Piza Jr S de T. 1938. Duas novas aranhas oxyópidas do Brasil. Boletim Biológico Sao Paulo (N.S.) 3: 47-48.
• Punzo F. 2002a. Vroege ervaring en prooivoorkeur bij de lynxspin, Oxyopes salticus Hentz (Araneae: Oxyopidae). Tijdschrift van de New York Entomological Society 110: 255-259. https://doi.org/10.1664/0028-7199(2002)1102.0.CO;2
• Punzo F. 2002b. Food imprinting and subsequent proy preference in the lynx spider, Oxyopes salticus (Araneae: Oxyopidae). Behavioural Processes 58: 177-181. https://doi.org/10.1016/S0376-6357(02)00031-1
• Punzo F, Kukoyi O. 1997. The effects of proy chemical cues on patch residence time in the wolf spider Trochosa parthenus (Chamberlin) (Lycosidae) and the lynx spider Oxyopes salticus Hentz (Oxyopidae). Bulletin van de Britse Arachnologische Vereniging 10: 323-326.
• Santos AJ. 2017. De springende lynxspin Oxyopes salticus Hentz, 1845 en zijn Neotropische verwanten (Araneae: Oxyopidae). Zootaxa 4216: 457-481. https://doi.org/10.11646/zootaxa.4216.5.3
• Stare PA. 1978. Relation of predators to population dynamics of Nezara viridula (L.) in a soybean ecosystem. Ph.D. Thesis, Louisiana State University, Baton Rouge: 237 pp.
• Taczanowski L. 1874. Les aranéides de la Guyane française. Horae Societatis Entomologicae Rossicae 10: 56-115.
• Whitcomb WH.1967. Field studies of predators of the second-instar bollworm, Heliothis zea (Boddie) . Tijdschrift van de Georgia Entomology Society 2: 113-118.
• Whitcomb WH, Eason RR. 1967. Life history and predatory importance of the striped lynx spider (Araneida: Oxyopidae). Tijdschrift van de Arkansas Academy of Science 21: 54-58.
• Young OP, Lockley TC. 1985. De gestreepte lynxspin, Oxyopes salticus , in agro-ecosystemen. Entomophaga 30: 329-346. https://doi.org/10.1007/BF02372339