Dorothea Dix veroorzaakte een controverse toen zij in de wetgevende vergadering van Massachusetts sprak over de ondraaglijke omstandigheden in ziekenhuizen voor geesteszieken. Ze beweerde dat “de zieken en krankzinnigen werden opgesloten in kooien, kasten, kelders, stallen, hokken! “Ze begon haar kruistocht voor humane ziekenhuizen voor krankzinnigen in 1841. Ze verzamelde bewijzen en riep op tot door de staat ondersteunde zorg. Toen Dr. John Galt de leiding overnam in het Eastern Lunatic Asylum, het eerste psychiatrische ziekenhuis in Amerika, had hij veel revolutionaire ideeën over de behandeling van krankzinnigen. Hij sprak over het gebruik van drugs, de invoering van gesprekstherapie en pleitte voor outplacement in plaats van levenslang verblijf.

Naast de problemen in de gestichten, werden de gevangenissen overspoeld met mensen voor elk vergrijp, van moord tot spugen op straat. Mannen, vrouwen en kinderen werden bij elkaar gegooid in deze gevangenissen. Na de oorlog van 1812 begonnen hervormers uit Boston en New York een kruistocht om kinderen uit de gevangenissen te verwijderen naar jeugdgevangenissen.

Was de gevangenis voor straf of boetedoening? In 1821 pleegden veel van de tachtig mannen in de Auburn Gevangenis zelfmoord of kregen een zenuwinzinking nadat ze in een isoleercel waren opgesloten; dit dwong de gouverneur om gratie te verlenen aan geharde criminelen. Auburn keerde terug naar een strenge disciplinaire aanpak.

Louis Dwight was de eerste nationale figuur in gevangenishervorming. Hij stichtte de Boston Prison Discipline Society, en verspreidde het Auburn-systeem over de gevangenissen van Amerika en voegde heil en sabbatschool toe om boetedoening te bevorderen.

Meer hervormingen waren op komst. Francis Lieber, Samuel Gridley Howe en de weergaloze Dix wilden gevangenisbibliotheken, basisgeletterdheid voor het lezen van de Bijbel, vermindering van zweepslagen en afranselingen, omzetting van straffen, en scheiding van vrouwen, kinderen en zieken.

Tegen 1835 werd Amerika geacht twee van de “beste” gevangenissen ter wereld te hebben in Pennsylvania. Voorstanders van gevangenen dachten dat ze konden veranderen. Het was een nieuw idee dat de maatschappij en niet individuen verantwoordelijk waren voor criminele activiteiten. Later bleek dat de gevangenen er niet beter van werden en vaak zelfs slechter, ondanks de interventies van buitenstaanders.