Wanneer een oogarts een patiënt beoordeelt op glaucoom, is een zeer belangrijk aspect van het bezoek een zorgvuldig onderzoek van de oogzenuw. De oogzenuw bestaat uit ongeveer 1,5 miljoen axonen die het netvlies verbinden met de visuele doelen in de hersenen. Axonen kunnen worden gezien als lange “kabels” of “verlengstukken” van de ganglioncellen in het netvlies, de cellen die beschadigd zijn bij glaucoom. Wanneer de axonen en de ganglioncellen van het netvlies beschadigd zijn, is er functieverlies van de oogzenuw, wat resulteert in gezichtsveldstoornissen. Hoewel de gezichtsveldtests zeer belangrijk zijn voor de diagnose van glaucoom en voor het volgen van glaucoom in de tijd, is het een subjectieve test. Factoren zoals alertheid, lawaai of afleiding in de omgeving, of hoe de test is opgezet, kunnen van invloed zijn op hoe goed iemand presteert op een gezichtsveldtest. Daarom is het zeer belangrijk om ook een objectieve test te hebben om glaucoom te diagnosticeren en te volgen, en de technologie van optische zenuw beeldvorming heeft de laatste tien jaar snelle vooruitgang geboekt.

Optische zenuw foto’s

Een zeer belangrijke vorm van optische zenuw beeldvorming zijn optische zenuw foto’s, of stereo disc fotografie. Deze foto’s zijn nuttig omdat zij een gedetailleerde documentatie geven van het uiterlijk van de oogzenuwen, en zij kunnen worden gebruikt als een basislijn voor toekomstige vergelijkingen. Bovendien zal een goede set kleurenfoto’s van de oogzenuw altijd nuttig blijven, zelfs als de technologie voortschrijdt. Met stereoschijffoto’s kan de oogarts vaststellen of er veranderingen zijn opgetreden in de oogzenuwen sinds de basisfoto’s zijn gemaakt. Voor het maken van stereoschijffoto’s moeten de ogen worden verwijd en moet de oogarts over speciale apparatuur beschikken. Als u denkt dat er eerder foto’s van uw oogzenuw zijn gemaakt, is het de moeite waard om de oogarts te bellen en digitale kopieën te laten maken. Als u dan verhuist of van oogarts verandert, kan de nieuwe arts aan de hand van de eerder gemaakte foto’s bepalen of uw glaucoom zich heeft ontwikkeld of gestabiliseerd.

Geavanceerde beeldvormingstechnieken

Meer recentelijk heeft de introductie van meer geavanceerde beeldvormingstechnieken voor de oogzenuw het mogelijk gemaakt om bepaalde parameters met betrekking tot de oogzenuwen en het netvlies te kwantificeren. Hoewel foto’s van de oogzenuw een objectieve documentatie verschaffen van het uiterlijk van de oogzenuwen, verschaffen zij geen kwantitatieve informatie. Dit is een groot voordeel van de geavanceerde technieken.

In het volgende hoofdstuk worden enkele van de meer gebruikelijke beeldvormingstechnieken van de oogzenuw opgesomd. Het doel van al deze technieken is om de dikte van de zenuwvezellaag te meten.

De zenuwvezellaag is het deel van het netvlies dat de axonen van de retinale ganglioncellen bevat. Bij glaucoom is er sprake van een verdunning van de netvlieszenuwvezellaag. Oogartsen kunnen de test dus zowel gebruiken om glaucoom te diagnosticeren, aangezien er karakteristieke gebieden zijn waar de netvlieszenuwvezellaag het eerst verdunt, als om de stabiliteit van de ziekte in de loop van de tijd te controleren. De test kan bijvoorbeeld aangeven of de dikte van de netvlieszenuwvezellaag bij herhaald onderzoek stabiel is, of dat er sprake is van progressieve verdunning.

• Optische Coherentie Tomografie (OCT): OCT meet de weerkaatsing van laserlicht, vergelijkbaar met de manier waarop echografie de weerkaatsing van geluid meet. Met behulp van dit apparaat kan een 3D-reconstructie van de oogzenuw worden gemaakt. Tot de meest recente vorderingen op het gebied van OCT behoort OCT-A, of OCT-Angiografie, waarmee de bloedstroom naar de vaten rond de oogzenuw en in de macula kan worden gemeten. Dit is nog een actief onderzoeksgebied, maar we weten wel dat de oogzenuwen van sommige patiënten zeer kwetsbaar zijn voor veranderingen in de bloedstroom van de oogzenuw, en deze nieuwe meting kan nuttig zijn bij de evaluatie van deze patiënten.
• Heidelberg Retina Tomograph (HRT): HRT is ook een laser die een 3D-weergave van de oogzenuw kan produceren.
• Nerve Fiber Analyzer (GDx): GDx gebruikt laserlicht om de dikte van de zenuwvezellaag te meten.

Er zijn nuances tussen de instrumenten, maar ze dienen allemaal het doel om de dikte van de zenuwvezellaag kwantitatief te analyseren en bepaalde parameters van de kop van de oogzenuw en de macula te meten. De lasers zijn allemaal veilig voor het oog, en de test is snel en pijnloos. Tijdens de test wordt de kin op een kinsteun geplaatst en het voorhoofd tegen een stang gedrukt, net als bij een normaal oogonderzoek bij een oogarts. De technicus of oogarts test elk oog afzonderlijk, en er worden instructies gegeven over waar men moet focussen en wanneer het goed is om te knipperen.

Video: Optische Coherentie Tomografie

Bekijk een transcript van de video.

Samenvatting

Samengevat is beeldvorming van de oogzenuw een van de verschillende tests en onderzoeksresultaten die een oogarts zal gebruiken om glaucoom te diagnosticeren en te controleren. Het is een belangrijke aanvulling op de oogzorg, en heeft als voordeel dat het de oogarts objectieve gegevens verschaft over de oogzenuwen en de macula.