Er zijn een paar dingen die je met een Kindle niet kunt doen. Je kunt niet een hoek omslaan, een flap in een hoofdstuk stoppen, een rug breken (wreed, maar soms plezierig) of de pagina’s doorbladeren om te zien hoe ver je al bent gekomen en hoe ver je nog te gaan hebt. Je kunt je niet iets krachtigs herinneren en het terugvinden door te verwijzen naar waar het op een rechter- of linkerpagina stond. Vaak kun je je helemaal niet veel herinneren. Je weet niet meer of het einde ook echt het einde is, of dat het einde gelijk staat aan 93% gevolgd door 7% index en/of vragen voor boekenclubs. Je kunt het niet doorgeven aan een vriend of door de deur van je buurman posten.

Een paar jaar geleden kreeg ik een Kindle. Ik was weer een student geworden. Ik las veel boeken en ik had ze goedkoop en licht nodig. Maar nu is de Kindle naar de achterkant van de bureaulade gegleden, achter de Blu-Tack die alleen met Kerstmis tevoorschijn komt. Intussen is de stapel hardbacks en paperbacks op het nachtkastje zo hoog geworden dat er op de vloer stapels zijn ontstaan; als ik ’s avonds in bed stap, is het alsof ik op een miniatuurboekenstad neerkijk. Ik wil niet speculeren over wat er in andermans slaapkamer gebeurt, maar ik vermoed dat het iets soortgelijks is, want uit cijfers die vandaag door de Publishing Association zijn gepubliceerd, blijkt dat de verkoop van e-boeken door consumenten met 17% is gedaald, terwijl de verkoop van fysieke boeken met 8% is gestegen. De consumentenbestedingen aan boeken zijn vorig jaar over de hele linie met 89 miljoen pond gestegen ten opzichte van 2015. Dus waarom wint het fysieke boek het?

Tien jaar geleden, toen de Kindle werd gelanceerd, was het idee wonderbaarlijk. Hier was de mogelijkheid om honderden boeken gevat in een klein slipje van plastic, ontelbare verhalen in een paar honderd gram te dragen. Het lijkt moeilijk te geloven als je naar het dikke, zwarte plastic omhulsel kijkt – stilistisch heeft het meer weg van een kathodestraalbuis-tv dan van een tablet – dat de Kindle twee jaar voor de iPad kwam. Binnen vijf uur was hij uitverkocht, ondanks een prijskaartje van 399 dollar (toen 195 pond). Leg een Kindle tien jaar later naast een smartphone of tablet en hij ziet er veel ouder uit, terwijl de leeservaring nauwelijks is verbeterd.

“Het was nieuw en opwindend,” zegt Cathryn Summerhayes, een literair agent bij Curtis Brown. “Maar nu zien ze er zo onhandig en unhip uit, nietwaar? Ik denk dat iedereen een stukje trendy technologie wil, maar helaas zijn er geen trendy technische leesapparaten en ik denk niet dat mensen lange fictie op hun telefoon lezen. Ik denk dat de gemiddelde lezer zou zeggen dat een van de grote genoegens van het lezen het fysiek omslaan van de bladzijde is. Het vertraagt je en zet je aan het denken.”

Inderdaad is de acceptatie van tablets onder boekenkopers vertraagd sinds een vlaag van opwinding tussen 2012 en 2014, volgens Steve Bohme, UK research director bij Nielsen, die het onderzoek uitvoerde voor de Publishing Association. Er zijn minder nieuwe lezers van digitale boeken, en zij consumeren meestal ook fysieke boeken. Oyster, de zogenaamde Netflix voor boeken, ging na een jaar failliet.

Een andere ontwikkeling is dat boeken weer worden gevierd als objecten van schoonheid. Ze zijn begeerd in hun eigen recht, terwijl ebooks, die geen dingen van schoonheid zijn, duurder zijn geworden; een nieuwe digitale fictie release is vaak slechts een pond of twee goedkoper dan een hardback. “Een deel van de positieve druk die digitaal op de industrie heeft uitgeoefend, is dat uitgevers hun liefde voor het fysieke hebben herontdekt,” zegt James Daunt, managing director van Waterstones, dat een speciale kersteditie van Sarah Perry’s The Essex Serpent heeft uitgegeven, waarvan de keten meer dan 80.000 exemplaren heeft verkocht. (Hij leest, net als de meeste mensen die zich bezighouden met het uitgeven van fysieke boeken, op een Kindle, maar koopt daarna de boeken waarvan hij houdt.)

“Het fysieke boek was rond de millenniumwisseling nogal goedkoop en smakeloos geworden,” zegt Daunt. Uitgevers “bezuinigden op de kwaliteit van het papier, dus als je een boek in de zon liet liggen werd het geel. Ze lijmden, niet naaiden. Ze deden wel een kaft om een hardback maar niets met de harde kaft eronder. Tegenwoordig, als je een kaft eraf haalt, zit er waarschijnlijk iets interessants onder.”

En dat iets interessants zal waarschijnlijk aanslaan op #bookstagram, een viering van de esthetiek van boeken, waar boeken de supermodellen zijn en waar lezers en niet-lezers boeken lezende katten en honden kunnen zien, boeken gefotografeerd in landschappen, boeken geposeerd met croissants, bloemenstrooien, huisraad, grafstenen en kopjes koffie, kleur-gematcht en kleur-geclasht met outfits, schoenen, koekjes en in wat alleen maar kan worden omschreven als boekfashionshoots. Met een e-reader kun je gewoon geen plankfie doen.

Physieke boeken komen zelfs voor in het Fantastic Man magazine van dit voorjaar/zomer, dat zijn mode-geletterde lezerspubliek aanraadt vijf ongelezen boeken mee naar de bank te nemen en vijf minuten met elk boek door te brengen. “Het verschil tussen vijf minuten Proust hebben gelezen en nul minuten is klein, maar het is ook significant.” (Dit is hoe ik mijn levenslange verlegenheid over het feit dat ik Proust nooit heb gelezen, ga doorbreken.)

Er was een tijd dat mensen boeken kochten omdat ze lezen leuk vonden. Nu kopen ze boeken omdat ze van boeken houden. “Al deze mensen denken echt na over hoe de boeken zijn – niet alleen wat er in staat, maar hoe ze zijn als objecten,” zegt Jennifer Cownie, die de prachtige Bookifer-website en de Cownifer Instagram beheert, die boeken matchen met decoratief papier, en die een Kindle kocht maar het haatte. Summerhayes denkt dat “mensen boeken in hun huis hebben als kunstwerken”. Op een van de aanstaande werken van haar auteurs staat cover art van iemand die albumhoezen ontwerpt voor Elbow. “Iedereen wil sexy uitziende boeken,” zegt ze. Ze onderscheidt deze van “koffietafelboeken”, die we hadden vóór #bookstagram. Dit verklaart mede de heropleving van onafhankelijke boekhandels, die een meer gestileerde, of gecureerde, ervaring bieden.

“We hadden een bijna-doodervaring,” zegt Daunt, verwijzend naar de recessie. Maar, voegt hij eraan toe: “Als je onder druk komt te staan, moet je je spel verbeteren, en dat is wat er in de hele industrie is gebeurd.”

Er zijn andere redenen voor de teruggang van e-boeken voor consumenten. Kinderboeken, die een gebied van aanzienlijke groei vertegenwoordigen, werken gewoon niet goed op e-readers (hoewel er veel apps voor het lezen van kinderen zijn). Ook titels voor jongvolwassenen doen het niet, ook al zou men verwachten dat deze leeftijdsgroep voor de meest technologische leeservaring zou kiezen. Daunt’s kinderen “kunnen hun neus in een boek steken en ze zijn verloren in dat boek”. Maar als ze proberen te lezen op een digitaal apparaat, “met de allure van Snapchat die wegpiept, is het een ramp. Ze denken dat het een ramp is.”

Dit alles wil echter niet zeggen dat digitaal uitgeven de vijand is van het uitgeven van fysieke boeken. Bij Forum Books in Corbridge, Northumberland, heeft oprichter Helen Stanton onlangs meegewerkt aan een Silent Book Disco in de kunstgalerie Biscuit Factory in Newcastle, waar bezoekers konden ronddwalen en boeken konden bekijken (in plaats van kunstwerken) terwijl ze luisterden naar een toepasselijke afspeellijst. “Veel van mijn klanten hebben e-readers gekocht en komen nu terug naar boeken,” zegt ze; de winkel is regionaal winnaar voor het noorden van Engeland in de categorie Independent Bookshop of the Year van de Nibbies. “We doen veel aan evenementen. We proberen lezers echt in contact te brengen met de auteur, het boek tot leven te brengen.”

Stanton praat aan de telefoon vanuit een trein naar Londen, waar ze hoopt “apparatuur te kopen” zodat ze meer stille boekendisco’s kan doen. Misschien, zegt ze, kunnen klanten op National Poetry Day door de boekwinkel lopen en op bepaalde plaatsen gedichten horen. “

Gestimuleerd door het succes van podcasts zoals Serial, is de opkomst van audio een van de gebieden van digitaal succes, met downloads die met 28% zijn gestegen, volgens de Publishing Association. Audio is een soort nieuw slagveld aan het worden in de uitgeverswereld, waar audio-uitgevers boeken op hetzelfde moment willen indienen als fysieke uitgevers, terwijl fysieke uitgevers terughoudend zijn geworden om boeken zonder audiorechten aan te kopen. In de VS geeft het Audible Originals-programma opdrachten voor nieuw werk – zoals Tom Rachmans aan elkaar gekoppelde korte verhalen over Donald Trump – dat eerder in audio verschijnt dan in druk.

Om het nog ingewikkelder te maken, behandelen sommige uitgevers van fysieke boeken e-boeken “bijna als een marketinginstrument” voordat een boek in druk verschijnt, zegt Summerhayes. Zo was er onlangs een boek verschenen waarvoor weinig belangstelling was, dus bracht de uitgever het uit als ebook voor 99 pence. Het ebook begon te verkopen, werd opgemerkt en kreeg recensies. Op dat moment ging de uitgever naar de supermarkten die het eerder hadden geweigerd en zij namen het op. (In de muziek is dit idee een echo van de manier waarop de eerste releases van artiesten als de Weeknd en Frank Ocean mixtapes waren die online werden weggegeven; tegen de tijd dat ze “echte” albums uitbrachten voor conventionele labels, hadden ze al een grote fanbase.)

De cijfers van de Publishing Association moeten met enige voorzichtigheid worden behandeld. Ze zijn exclusief zelfgepubliceerde boeken, een aanzienlijke markt voor e-boeken. En volgens Dan Franklin, een specialist op het gebied van digitaal uitgeven, wordt meer dan 50% van de verkoop van genreboeken via e-boeken gerealiseerd. De totale verkoop van digitale boeken is met 6% gestegen.

“Het gaat niet om de dood van ebooks,” zegt Daunt. “Het gaat erom dat ebooks hun natuurlijke niveau vinden. Zelfs in de jaren dat de verkoop van ebooks sterk steeg – en de verkoop van fysieke boeken duidelijk kannibaliseerde – was het altijd duidelijk dat er een correctie zou komen en dat er een evenwicht zou worden bereikt.” Het Verenigd Koninkrijk, zegt hij, heeft ebooks “geadopteerd” en het zal een substantiële markt blijven (terwijl in Frankrijk, bijvoorbeeld, ebooks slechts 3% van de totale markt uitmaken). Het laatste wat hij – of welke verkoper of uitgever van fysieke boeken dan ook – wil, is de dood van het eboek. “We willen dat mensen lezen. Het maakt ons niet uit hoe ze lezen,” benadrukt hij. Hij weet dat mensen die lezen, vroeg of laat boeken zullen kopen.

Paula Cocozza’s roman, How To Be Human, wordt uitgegeven door Hutchinson voor £12,99 rrp. Te bestellen voor £11.04 met gratis UK p&p, bezoek bookshop.theguardian.com of bel 0330 333 6846.

{{/ticker}}

{{heading}}

{{#paragraphs}}

{{.}}

{{/paragraphs}}{highlightedText}}

• Delen op Facebook
• Delen op Twitter
• Delen via e-mail
• Delen op LinkedIn
• Delen op Pinterest
• Delen op WhatsApp
• Delen op Messenger