Public-private partnership (PPP), samenwerkingsverband tussen een overheidsinstantie en de particuliere sector bij de levering van goederen of diensten aan het publiek. Gebieden van overheidsbeleid waarin publiek-private partnerschappen (PPP’s) zijn geïmplementeerd omvatten een breed scala van sociale diensten, openbaar vervoer, en milieu- en afvalverwijderingsdiensten.
Hoewel PPP’s een oud fenomeen zijn, werden ze niet serieus bestudeerd door wetenschappers tot het einde van de jaren tachtig, toen ze begonnen te worden toegepast in het openbaar bestuur en beheer in zowel ontwikkelde als ontwikkelingslanden. PPS is onderwerp geweest van politieke controverse en wetenschappelijk debat, met name over de voor- en nadelen van PPS in vergelijking met traditionele door de overheid beheerde diensten en de aard van de partnerschappen die zij tot stand brengen.
In zijn meest elementaire betekenis is een partnerschap elke zakelijke of institutionele associatie waarbinnen gezamenlijke activiteit plaatsvindt. Een PPS bestaat vanaf het moment dat een of meer publieke organisaties overeenkomen om samen met een of meer particuliere organisaties op te treden. PPS omvat partnerschappen van de openbare sector met zowel bedrijven als organisaties in de burgermaatschappij, met inbegrip van gemeenschapsorganisaties, vrijwilligersorganisaties en niet-gouvernementele organisaties (NGO’s).
Het partnerschap dat bij een PPS betrokken is, staat niet gelijk met een eenvoudige contractuele relatie. Hoewel dergelijke relaties door de betrokken partijen soms “partnerschappen” worden genoemd, vormen zij op zichzelf nog geen echte PPS, die een driehoeksverhouding impliceert tussen de overheidsinstantie, de partner uit de particuliere sector en het publiek dat bij de dienst betrokken is. Een PPS is een overeenkomst tot wederzijds voordeel die gericht is op het dienen van een maatschappelijk doel, of zou dat moeten zijn.
Maar het is ook waar dat een veelheid van overeenkomsten of contracten, min of meer formeel van aard en soms zeer informeel, aanleiding kan geven tot een echt partnerschap. De meest geïnstitutionaliseerde vormen van partnerschap kunnen uitgroeien tot geformaliseerde permanente structuren. In de praktijk hebben OPP’s de neiging om mettertijd te veranderen, omdat het in de aard van een partnerschap ligt om zich te ontwikkelen en aan te passen aan de bijzondere omstandigheden van zijn specifieke werkterrein. Wat dit laatste betreft, hebben politieke culturen en tradities een aanzienlijke invloed.
Er kan onderscheid worden gemaakt tussen substitutieve en collaboratieve vormen van partnerschap. Bij een plaatsvervangend partnerschap vervangt de particuliere partner de overheidsinstelling min of meer volledig, zoals het geval is in het Franse systeem van uitbesteding van overheidsdiensten. Bij samenwerkingsverbanden, die typisch zijn voor Duitse organisaties, heeft elke particuliere partner een specifieke functie, die wordt bepaald door het specifieke beroep waarmee de partner is geassocieerd.
PPS is op grote schaal ingevoerd. In veel ontwikkelde landen (bijv. de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Italië en Nederland) is het gebruik ervan zelfs bij wet voorgeschreven. In Frankrijk bijvoorbeeld bestaat het PPS-concept al vrij lang, en sinds de jaren tachtig worden PPS op bijna alle terreinen van het overheidsbeleid toegepast.
Wat het internationale niveau en de ontwikkelingslanden betreft, zijn de partnerschappen tussen internationale donors en niet-gouvernementele ontwikkelingsorganisaties (NGDO’s) ook in omvang en betekenis toegenomen. De Wereldbank heeft ernaar gestreefd met NGDO’s als partners samen te werken, en in verschillende rapporten en evaluaties is aangedrongen op verbeteringen in de procedures van de Wereldbank met betrekking tot partnerschappen met NGDO’s.