Door Brigitte Leoni

Lissabon, 23 november 2017 – Portugal sluit zich vandaag aan bij Frankrijk, Italië, Griekenland en Turkije als nationale tsunamiwaarschuwingsprovider in Europa die het noordoostelijke deel van de Atlantische Oceaan bestrijkt – de bron van een verwoestende aardbeving en tsunami die Lissabon in 1755 verwoestte.

Het nieuwe systeem, dat vandaag in Lissabon operationeel is, zal de vroegtijdige waarschuwingen versterken voor de 39 landen die lid zijn van de regio Noordoost-Atlantische Oceaan, Middellandse Zee en de daarmee verbonden zeeën (NEAM), die wordt gecoördineerd door de Intergouvernementele Oceanografische Commissie van de Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur (UNESCO).

Het is te hopen dat deze nieuwste toevoeging aan het systeem meer landen zal aanmoedigen om zich aan te sluiten bij de Tsunami Early Warning Service. Momenteel doen slechts 16 landen dat.

Tsunami’s zijn zeldzame gebeurtenissen die zich vooral in Azië en Amerika voordoen, maar ook in andere delen van de wereld. Portugal werd in 1755 getroffen door een verwoestende aardbeving van 8,5 tot 9 op de schaal van Richter, die meer dan 70.000 mensen doodde en tsunamigolven tot 5-6 meter hoog in Lissabon teweegbracht.

Deskundigen voorspellen dat een nieuwe aardbeving opnieuw kan plaatsvinden en een deel van Zuidwest-Portugal en Spanje zou kunnen verwoesten, waardoor honderdduizenden mensen die aan de steeds meer verstedelijkte kusten van het Iberisch schiereiland wonen, zouden worden getroffen.

De nieuwe Portugese dienstverlener, gehuisvest in het Portugese Instituut voor Zee en Atmosfeer, (IPMA) kan elke aardbeving detecteren die de regio treft en de relevante informatie naar de Portugese autoriteiten sturen, die in staat zullen zijn om mensen die risico lopen binnen acht minuten te waarschuwen, zodat de autoriteiten enige tijd hebben om de evacuatie van duizenden mensen naar veilige gebieden te bevelen.

“De leverancier van het systeem vertrouwt op honderden sensoren die langs de Portugese kustlijn zijn geïnstalleerd en die elke beweging van de grond of waterverplaatsing zullen kunnen detecteren,” aldus Fernando Carrilho, directeur van de IPMA. “Deze sensoren zullen de informatie naar de Portugese autoriteiten sturen die een tsunamiboodschap zullen uitgeven aan gemeenschappen en mensen die risico lopen via sms-berichten en sirenes.”

De Portugese kust is uitgestrekt met meer dan 943 km kustlijn op het vasteland van Portugal en nog eens 667 km kust in de archipels van de Azoren en 250 km in Madeira. Niet alle gebieden lopen een aardbevingsrisico, maar vele liggen langs de grens van de Afrikaans-Euraziatische plaat, waardoor zij zeer kwetsbaar zijn voor seismische activiteiten.

Portugal heeft onlangs twee zware aardbevingen en tsunami’s doorgemaakt, in februari 1969 op het Portugese vasteland en in januari 1980 op de Azoren, waarbij in totaal zo’n 80 mensen om het leven kwamen.

“Het is aan elk land om zich te abonneren op een aanbieder van vroegtijdige waarschuwing. De nieuwe dienstverlener die vandaag in Portugal operationeel is, zal bijvoorbeeld landen in het noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan, zoals Mauritanië, Marokko, Ierland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, in staat stellen van de dienst te profiteren als zij zich erop abonneren.”

Het NEAM-systeem voor vroegtijdige waarschuwing is een van de vier belangrijkste in de wereld bestaande systemen voor vroegtijdige waarschuwing, waaronder die in de Stille Oceaan, het Caribisch gebied en de Indische Oceaan, waar het systeem voor vroegtijdige waarschuwing werd ingevoerd na de tsunami van 2004 in de Indische Oceaan, die aan ongeveer 230.000 mensen het leven kostte.

Geschat wordt dat meer dan 130 miljoen mensen rond de Middellandse Zee wonen en dat meer dan 230 miljoen toeristen de regio elk jaar bezoeken; mensen die mogelijk gevaar lopen als er vandaag een tsunami plaatsvindt.

De toename van de beschikbaarheid van en toegang tot vroegtijdige waarschuwingssystemen voor meervoudige gevaren en informatie over rampenrisico’s is een van de zeven doelstellingen van het Sendai Framework for Disaster Risk Reduction, het wereldwijde plan voor het terugdringen van rampenverliezen tegen 2030.

Sinds het jaar 2000 zijn meer dan 11 miljoen mensen getroffen door tsunami’s en dit heeft geleid tot ongeveer 250.000 doden, met de hoogste dodentol in Indonesië, Sri Lanka, Japan, India, en Thailand.