Definitie: Wat is het scafoïdbeen

Het scafoïd (Latijn: os scaphoideum) is een kort bot, een van de acht handwortel- of polsbeenderen in de menselijke hand. Het bootvormige bot stond vroeger bekend als het handwortelbeentje, waarbij de naam ‘scaphoid’ later is afgeleid van ‘skaphe’, het Griekse woord voor ‘boot’.

Waar zit het scaphoidbot

Gelegen aan de laterale zijde van de pols aan de basis van de duim, is het het eerste bot in de proximale carpale rij. Het is het grootste van de proximale handwortelbeentjes, ingeklemd tussen het trapezium in de richting van de vingers, en het spaakbeen in de richting van de onderarm.

Scaphoid bot

Ontwikkeling en ossificatie

Het scaphoid is het vijfde bot dat begint te ossificeren, met de ossificatie beginnend rond de leeftijd van 4 tot 6 jaar. Studies tonen aan dat de ossificatie bij meisjes vroeger kan beginnen.

Röntgenfoto van het scafoïd

Anatomie en structuur van het scafoïd

Randvlakken en articulaties

Dit polsbeen lijkt qua grootte en vorm op een middelgrote cashew, waarbij de twee zijden worden aangeduid als de distale en proximale polen. Er is een prominente benige uitstulping aan de achterkant van de laterale zijde van de distale pool, bekend als de scafoïdknobbel.

Het scafoïd articuleert met vier van de polsbeenderen – het lunatum, capitatum, trapezium, en trapezoïde, samen met het onderste armbeen radius.

Scaphoid Bone Anatomy

Het proximale oppervlak heeft een driehoekig glad en convex facet, dat articuleert met het distale uiteinde van het spaakbeen.

Er loopt een benige richel langs het distale oppervlak van het bot, die het oppervlak in twee afzonderlijke facetten verdeelt voor articulatie met het trapezium en trapezoïd. Aan de ulnaire zijde articuleert het grote concave facet met de kop van het capitatum.

Het mediale oppervlak vormt een concaaf of semilunair facet dat articuleert met het lunatum.

Ligamentaanhechtingen

De transversale carpale, radiale collaterale, scapholunate, radioscapholunate, en scaphocapitate ligamenten hechten het scafoid aan met de botten er omheen. Het heeft geen musculotendineuze aanhechtingen.

Bloedvoorziening

De dorsale carpale tak van de arteria radialis is verantwoordelijk voor ongeveer 75% van de bloedvoorziening van het scafoid, terwijl de oppervlakkige palmaire boog, vertakkend van de volaire arteria radialis, de minder belangrijke bloedvoorziening verzorgt.

Wat doet het scafoid bot

Naast het feit dat het bijdraagt aan de vorming van de pols, en helpt bij het behouden van zijn flexibiliteit en beweging, vormt het scafoid ook gedeeltelijk de carpale tunnel (radiale deel) .

Door zijn driedimensionale schuine oriëntatie fungeert het als een belangrijke mechanische verbinding tussen de proximale en distale rijen rond de basis van de duim, of de radiale zijde.

Gemeenschappelijke verwondingen en geassocieerde aandoeningen

Het scafoïd is het meest voorkomende fractuur van alle handwortelbeentjes, met ongeveer 80% van alle handwortelbreuken waarbij dit bot betrokken is. Het ontstaat meestal wanneer men een val probeert te breken met een uitgestrekte arm, en in plaats daarvan op de hand valt.

Het bot is ook vatbaar voor avasculaire necrose, waarbij een verminderde of ontbrekende bloedtoevoer leidt tot beschadiging en afsterven van de botcellen. Bovendien, aangezien er geen spieraanhechtingen in dit bot zijn, zijn ligament scheuren ook heel gewoon, als gevolg van een letsel, trauma, of overbelasting van de pols.