Wat is een Qipao? De geschiedenis van de Qipao – LTL’s gids voor de Qipao

Wanneer iemand je vraagt om je een Chinese jurk voor te stellen, is een qipao wat vaak in je opkomt.

Misschien in een rokerige, art-deco nachtclub in het Shanghai van de jaren ’30?

Of gedragen door een actrice in een Hongkong-film uit de jaren ’60?

In deze blog zullen we een blik werpen op de oorsprong en de geschiedenis van de qipao.

We zullen ook zien hoe de qipao werd beïnvloed door de cultuur van die tijd, en hoe hij inderdaad ook de cultuur en de samenleving beïnvloedde.

De qipao heeft een interessante geschiedenis, waarin de opkomst en ondergang van de Qing-dynastie (1644 – 1912), de Republiek China (1911-1949), de bevrijding van de vrouw, de openstelling van China, de verwesterlijking, en een opleving in de jaren tachtig van de vorige eeuw een rol hebben gespeeld. Zoals we zullen zien, gaat de qipao misschien zelfs terug tot de Han Dynastie (221-206 v.C.)!

Over de precieze oorsprong van de qipao bestaat geen eensgezindheid. Er schijnen drie concurrerende theorieën te zijn.

Wat interessant is, is wat deze drie theorieën gemeen hebben.

Zij zijn het er alle drie over eens dat de qipao werd beïnvloed door buitenlandse kleding. Over de exacte bron en de mate van invloed wordt echter gediscussieerd.

Laten we eens kijken naar deze theorieën:

Geschiedenis van de Qipao – Theorie 1: Qipao en de Manchu’s

De eerste theorie is dat de qipao sterk verwant is aan het Manchu gewaad genaamd “chángpáo” 長袍 dat vergelijkbaar was voor mannen en voor vrouwen.

Tijdens de vroege Qing-dynastie waren alle Han-Chinezen verplicht Manchu-kleding te dragen.

Later waren alleen regeringsfunctionarissen en mannen van een bepaalde sociale klasse verplicht Manchu-kleding te dragen.

De mannelijke versie werd 長衫 chángshān genoemd, waaraan we via het Kantonees (chèuhng sàam) de Engelse naam “cheongsam” voor de vrouwenkleding te danken hebben.

Wat hier interessant is, is dat door de kledingeisen voor mannen, de kledingstijl van mannen in een relatief korte periode zeer Manchu werd.

Zelfs onder de mannen die niet wettelijk verplicht waren deze kleding te dragen, werd de Manchu-stijl zeer populair.

De qipao was de vrouwelijke versie van het chángpáo gewaad en het duurde lang voordat deze geaccepteerd werd door Han-vrouwen. De vrouwenkleding in die tijd werd veel minder beïnvloed door de Manchu’s, ongetwijfeld omdat er geen wettelijke voorschriften voor vrouwen waren.

De vroege Manchu qipao was heel anders dan de qipao die we vandaag de dag uit China kennen. De Manchu qipao was niet nauwsluitend, maar juist ruimvallend om het figuur van de draagster te verbergen.

Geschiedenis van de Qipao – Theorie 2: Qipao in het oude China

De tweede theorie beweert dat de qipao in China al bestond sinds de Westelijke Zhou-dynastie (1046 BC-771 BC), meer dan tweeduizend jaar voor de Qing-dynastie.

Volgens Yuan Jieying (袁杰英), auteur van het boek “Chinese Cheongsam”, vertoont de qipao een aantal overeenkomsten met een smal gesneden, rechte rok die populair was bij vrouwen tijdens de Westelijke Zhou-dynastie.

De qipao vertoont ook enkele overeenkomsten met een lange jurk uit één stuk die populair was bij vrouwen tijdens de Han-dynastie.

Het is dus waarschijnlijk, volgens deze theorie, dat deze oude jurken enkele ideeën en kenmerken van de Manchu-jurk hebben overgenomen om de qipao te worden die we vandaag kennen.

Geschiedenis van de Qipao – Theorie 3: De buitenlandse connectie

De derde en laatste theorie, voorgesteld door Bian Xiangyang (卞向阳) in zijn boek “An Analysis on the Origin of Qipao”, is dat de qipao is ontstaan in de tijd van de Republiek China, toen de mensen openstonden voor buitenlandse invloeden en deze ook accepteerden.

De qipao is dus een mengelmoes van westerse kledingstijlen gecombineerd met traditionele Chinese stijlen en modes.

In het bijzonder de overeenkomsten met het gilet, en de eendelige jurk die destijds populair was bij westerse vrouwen, worden benadrukt om deze theorie te ondersteunen.

China, en met name Shanghai, maakte ten tijde van de Republiek China een fase van openstelling door.

De westerse invloed kan niet worden genegeerd als we het over de qipao hebben, de vraag is echter hoe groot deze invloed precies was.

Aan de rechterkant zien we een reclame uit de jaren dertig waarin een Qipao wordt gedragen door een meisje.

Het is veelzeggend dat de reclame voor een vrij groot merk is, Coca Cola, waardoor de Qipao enorme bekendheid krijgt!

The Roaring 20’s in Shanghai

De eerste theorie, over de Manchu-jurk, lijkt vandaag de dag het breedst gedragen te worden. Een van de redenen daarvoor zou kunnen zijn hoe de qipao aan populariteit won.

Een van de vroege aanhangers van de qipao was Madame Wellington Koo, de eerste dame van de Republiek China. Haar gevoel voor stijl en mode werd wijd en zijd bewonderd, en haar stijl bevatte vaak Manchu-kleding, aangepast aan de moderne tijd.

Van Madame Koo wordt ook algemeen aangenomen dat zij de langere zijsplit, zoals die in moderne qipao’s te zien is, populair heeft gemaakt; vóór haar ging de split meestal tot aan de enkel, maar niet hoger.

De strakkere pasvorm, de hogere snit en de hogere split waren allemaal het gevolg van de wens naar een modernere, meer verwesterde versie van de qipao.

De dames van de hogere kringen met Madame Koo voorop populariseerden de moderne qipao in het Shanghai van de jaren twintig, dertig en veertig.

In het Shanghainees werd de qipao zansae genoemd, wat eenvoudig vertaald “lange jurk” betekende. In het Mandarijn werd hij chángshān genoemd en in het Kantonees chèuhngsāam, wat uiteindelijk in het Engels “cheongsam” werd.

Hoe is de Qipao geëvolueerd?

Het is ook interessant om te zien hoe de qipao en de bijbehorende accessoires naast elkaar zijn geëvolueerd.

In de begintijd werd de qipao uitsluitend met een broek gedragen. Een van de grootste innovaties in de damesmode aan het begin van de 20e eeuw was inderdaad de nylonkous.

De hogere snit en de hogere split werden gebruikt om dit nieuwe modeartikel tot zijn recht te laten komen.

Heden ten dage wordt de qipao vaak met blote benen gedragen. De Vietnamese traditionele jurk, Ao Dai, is vergelijkbaar met de qipao en wordt uitsluitend met een broek gedragen.

Toen de westerse mode veranderde, veranderde ook de qipao. Mouwloze versies met een hoge hals werden populair en sommige qipao’s imiteerden westerse baljurken met bijvoorbeeld zwart kant aan de zoom.

Tegen het einde van de jaren 1940 was de qipao verkrijgbaar in een breed scala van kleuren, snitten, materialen en met diverse accessoires.

De communistische revolutie van 1949 maakte een einde aan de populariteit van de qipao in Shanghai en op het vasteland, maar emigranten naar Hongkong en Taiwan brachten de qipao met zich mee, waar hij populair bleef. Sinds de jaren 1980 is er een opleving van de qipao op het vasteland van China, waar de qipao als modieuze feestkleding wordt gebruikt, ook in officiële hoedanigheid.

De qipao – feminisme en gelijkheid

Een van de factoren die bijdroegen tot de populariteit van de qipao in de periode 1920-1949 in Shanghai was het streven naar meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen en de bevrijding van de vrouw.

De Qing-dynastie was onderdrukkend tegenover vrouwen. Na de val van de dynastie en de oprichting van de Republiek werden vrouwen aangemoedigd om te schreeuwen om bevrijding en gelijkheid.

Vrouwen mochten niet langer gedwongen worden tot traditionele rolpatronen volgens het neo-Confuciaanse gedachtegoed, tot het binden van hun voeten of tot het dragen van lang haar.

Een van de manieren waarop dit protest werd gevoerd, was door vrouwen het traditioneel mannelijke gewaad te laten dragen, de changshan.

Van oudsher, vanaf de Han-dynastie tot aan de omverwerping van de Qing-dynastie in 1911, waren de mannengewaden eendelig, terwijl de vrouwengewaden tweedelig waren.

Vrouwen was het dragen van eendelige mannengewaden verboden, maar daar zou een einde aan komen.

In de begindagen van de Republiek werd de qipao gezien als een politiek statement. Dat statement was een bevordering van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen, en de qipao’s van de vroege Republiek waren vaak geverfd in koele, sobere kleuren.

Na de val van de Qing-dynastie stelde China zich weer open voor de wereld, jonge Chinezen gingen in het buitenland studeren, en de havens werden weer opengesteld voor buitenlandse handel.

Dit resulteerde in een toestroom van buitenlanders die nieuwe ideeën en gedachten met zich meebrachten, en ook nieuwe westerse kleding. De qipao kwam terecht in deze perfecte storm van maatschappelijke omwentelingen en nieuwe ideeën, en werd dus beïnvloed door ideeën en modes van heinde en verre.

Tegen de jaren dertig was de qipao doorgedrongen tot de mainstream en was hij niet langer een politiek statement. Vrouwen van alle leeftijden en uit alle sociale klassen droegen qipao’s, zowel beroemdheden als werkende vrouwen.

In de jaren ’30 en ’40 kwam de qipao pas echt tot zijn recht.

Minder baggy en meer aansluitend, korter, van enkellengte tot boven de knie, en ook nieuwe stijlen kragen en mouwen werden toegevoegd. Dit resulteerde in wat wij de moderne qipao zouden noemen. De qipao was niet langer een ruimvallende jurk om te verhullen, of een politiek instrument.

Nu was de qipao een moderne, modieuze jurk voor de nieuwe generatie Chinese vrouwen.

Qipao’s in latere jaren

Van 1949 tot de jaren 1970 was de qipao niet erg populair op het Chinese vasteland vanwege de politieke realiteit van die tijd.

Werkende vrouwen in Hongkong en Taiwan gebruikten echter op de qipao geïnspireerde kleding wanneer zij naar hun werk gingen, meestal op maat gemaakt van katoen of wol, en met een bijpassend jasje.

Dit werd echter in de jaren zestig en zeventig vervangen door kantoorkleding in westerse stijl. Deze westerse kleren werden gezien als praktischer en moderner, en omdat ze niet op maat gemaakt hoefden te worden, waren ze vaak ook goedkoper.

De qipao revival op het vasteland van China in 1980, die we al eerder noemden, werd destijds gesteund door de Chinese regering.

Het werd expliciet duidelijk gemaakt dat de qipao deel uitmaakte van de Chinese cultuur en traditie. Vandaag de dag zie je nog steeds qipao’s gedragen worden in formele contexten zoals bruiloften, gala’s, of zelfs officiële diplomatieke evenementen.

Je ziet de qipao ook in bepaalde dienstverlenende sectoren, sommige restaurants, hotels, en luchtvaartmaatschappijen gebruiken qipao’s, of op qipao’s geïnspireerde uniformen voor hun vrouwelijke personeel.

Qipao’s zijn in heel China gemakkelijk te koop, zowel online als offline. De prijzen lopen sterk uiteen: sierlijk versierde qipao’s, gemaakt van de fijnste zijde door een kleermaker in Shanghai, kosten al gauw tienduizenden RMB’s.

Een snelle zoektocht op Taobao levert je echter een qipao van zijde op voor een paar honderd RMB, misschien minder als je goed rondkijkt.

Qipao’s van synthetische vezels heb je al voor 20 RMB of minder.

We hopen dat je genoten hebt van onze blog over de geschiedenis van de Qipao, heb je ooit een Qipao gehad? Hebben we je geïnspireerd om er zelf een aan te schaffen? Laat hieronder een reactie achter!

Qipao – FAQ’s