Samenvatting
Elke stad is omgeven door landbouwgrond, en elk lid van elke stad verblijft af en toe voor twee jaar op het platteland om landbouwwerkzaamheden te verrichten. Steden proberen hun grenzen niet uit te breiden; zij beschouwen de omringende gebieden eerder als land om te bewerken dan als landgoederen om te bezitten. Wanneer een stad een landbouwoverschot heeft, exporteert zij zonder kosten naar haar buren. Die buren doen hetzelfde in ruil. Wanneer het tijd is om te oogsten, worden extra mannen uit de stad gestuurd om te helpen. De oogst duurt meestal niet langer dan een dag.
Steden zijn slechts van elkaar te onderscheiden door de verschillen opgelegd door geografische ligging en topografie. Hythloday beschrijft ze alle door er één te beschrijven, waarbij hij de hoofdstad, Amaurot, als onderwerp kiest. Amaurot ligt verspreid langs een getijdenrivier die alleen op het verste punt van de zee overbrugd is, zodat schepen alle kades van de stad kunnen bereiken. Een tweede zoetwaterstroom loopt door de stad. De bron van deze beek is ingesloten binnen de stadsmuren, zodat de stad nooit zonder een bron van drinkwater zal komen te zitten.
De stad is omgeven door een dikke muur. De straten zijn rationeel gepland voor een vlotte doorstroming van het verkeer. Gebouwen zijn goed onderhouden. Elk huis heeft een voordeur die uitkomt op een straat en een achterdeur die uitkomt op een tuin. Deuren kunnen niet op slot; er is geen privé-ruimte. Huizen zijn allemaal goed gebouwd en drie verdiepingen hoog, met bakstenen of vuurstenen gevels.
De huishoudens zijn verdeeld in groepen van dertig, en elk jaar kiest elk van deze groepen een beheerder, een phylarch genaamd. Elke tien phylarches werken onder een hogere ambtenaar, een zogenaamde senior phylarch. Hogere phylarches komen bijeen in een comité dat wordt voorgezeten door de hoofdbestuurder. Op straffe van de dood mag niemand buiten het comité staatskwesties bespreken, om te voorkomen dat iemand tegen de regering samenzweert en een tiranniek bewind instelt. Zij werken volgens de regel dat over geen enkel onderwerp dat in de commissie wordt gebracht, een beslissing kan worden genomen tot de volgende dag, om elke kans op overhaaste actie uit te sluiten.
Commentaar
De gemeenschappelijke methode van landbouwarbeid was om verschillende redenen een revolutionair idee voor zijn tijd. In Engeland en Europa was landbouwwerk een bezigheid van de armen, geminacht door degenen met enige rijkdom of status. In Utopia worden die klassentegenstellingen opgeheven; werken op het land wordt een noodzakelijk onderdeel van het leven, en het stigma van dat werk wordt opgeheven. De zin waarin staat dat Utopianen het land beschouwen als iets dat moet worden bewerkt in plaats van als iets dat men bezit, is een duidelijke verwijzing naar de enclosure beweging die Hythloday in Boek 1 aanviel. De enclosure beweging in Groot-Brittannië veranderde de wol- en landbouwmarkt in een oligopolie dat tegelijkertijd de prijzen opdreef en kleine grondbezitters beroofde van hun levensonderhoud. De utopische landbouw werkt overigens op geen enkel marktsysteem. In plaats van haar overschot te verkopen, geeft een stad het vrij weg. Zoals blijkt uit het landbouwbeleid, bestaan de economische structuren van markten en geld gewoon niet in Utopia. More beweerde eerder dat zonder de concurrentie die door de markt wordt ingegeven de productiviteit van Utopia onmogelijk die van een markteconomie kan evenaren. Hythloday’s antwoord zal later te zien zijn in zijn beschrijving van Utopia.
Amaurot is net zo aangelegd als Londen. De getijdenrivier van Amaurot vindt zijn tegenhanger in de Theems, en beide rivieren worden overspannen door bruggen op het verst mogelijke punt van de zee, om een zo groot mogelijk aantal toegankelijke kades te creëren. Thomas More was zich zeker bewust van de gelijkenis van Amaurot met Londen, en heeft deze gelijkenis ongetwijfeld opzettelijk gecreëerd. Door Amaurot te creëren als een gelijkenis met Londen, is het bijna alsof hij wil dat de twee in de geest van de lezer vergeleken worden. Er zij op gewezen dat Hythloday’s beschrijving van de gebouwen van utopische steden niet ver af staan van de steden in Vlaanderen, waar Thomas More een deel van het boek schreef en zich afspeelde. Reizigers naar deze steden waren vaak verbaasd over de netheid en de kwaliteit van de gebouwen. Dit is een interessant gegeven in die zin dat het de mogelijkheid suggereert dat sommige aspecten van het ideaal ook in de gemankeerde wereld kunnen worden verwezenlijkt, dat More misschien toch gelijk heeft in zijn betoog met Hythloday.