Terwijl de Amerikanen de verspreiding van de eerste COVID-19-vaccins vieren, zijn wetenschappers in de race om erachter te komen of deze nieuwe injecties niet alleen mensen tegen ziekte beschermen, maar ook voorkomen dat zij het coronavirus op anderen overdragen.

Het blijkt dat de bescherming door vaccins gecompliceerder is dan het lijkt. Zijn de nieuwe vaccins slechts “symptoomverminderend” – degenen die het krijgen veilig houden van ziek worden, maar niet noodzakelijk voorkomen dat ze andere mensen besmetten – of kunnen ze echt de overdracht van het virus blokkeren, dat vaak wordt verspreid door besmette mensen die geen tekenen van ziekte vertonen?

“Je zou liever een vaccin hebben dat infectie volledig blokkeert in plaats van symptomen te voorkomen,” zei Dr. Joshua Schiffer, een onderzoeker naar infectieziekten bij het Fred Hutchinson Cancer Research Center. “Het zou het leven kunnen redden van veel mensen die het vaccin nog niet hebben gekregen, door hen indirect te beschermen.”

Hier is echter het probleem: de gigantische, succesvolle studies die vaststelden dat zowel het Moderna- als het Pfizer-vaccin een verbazingwekkende 90%-95% effectief waren in het voorkomen van ziekte, kunnen niet volledig de vraag beantwoorden hoe ze werkten. De opzet van de proeven laat alleen een onvolmaakte schatting toe van de vraag of de vaccins infectie blokkeren of alleen symptomen. Tot nu toe was die vraag minder urgent dan uit te vinden of ze überhaupt werkten.

Twee onderzoeksvoorstellen om overdraagbaarheidspuzzel op te lossen

Het is een vraag die nu zo belangrijk is voor de uitrol van vaccins dat Schiffer en belangrijke vaccinexperts die betrokken waren bij de proeven verschillende benaderingen overwegen om snel antwoorden te geven.

Eén optie is menselijke challenge-studies – waarbij ongeveer 100 betaalde vrijwilligers opzettelijk aan het coronavirus worden blootgesteld. In een paper dat op 14 december op de preprint-server MedRxiv is geplaatst, bespreken Schiffer en zijn collega’s hoe het meten van het virusniveau onder deelnemers aan dergelijke studies de informatie kan opleveren die ze nodig hebben. Preprints zijn niet peer-reviewed voorafgaand aan publicatie, maar dienen als een snelle manier om nieuw onderzoek te presenteren voor openbare kritiek door andere wetenschappers.

De voorgestelde studie van het team zou als volgt gaan: In de gecontroleerde omgeving van een menselijke challenge trial, zouden ongeveer 50 jongvolwassen vrijwilligers een vaccin krijgen, en hetzelfde aantal zou een placebo krijgen. Vervolgens zouden alle deelnemers opzettelijk worden besmet met een stam van het COVID-19-virus. Alleen jonge vrijwilligers zouden voor de studie worden gerekruteerd, omdat de kans het grootst is dat zij slechts een mild geval van COVID-19 krijgen.

Geïsoleerd op een veilige plaats gedurende twee weken, zouden de deelnemers regelmatig uitstrijkjes krijgen voor een test die niet alleen virus detecteert, maar ook kan meten hoeveel ervan – de virale belasting – in hun specimens zit. Hoe hoger de virusbelasting, hoe waarschijnlijker het is dat iemand het virus op anderen overdraagt.

Als de wetenschappers ontdekken dat de gevaccineerde groep geen of zeer weinig virus uitscheidt in vergelijking met de placebogroep, zal dat een sterk bewijs zijn dat het vaccin niet alleen de ziekte stopt, maar ook de kans dat de ontvanger besmettelijk is, voorkomt of vermindert.

“Hoewel ik denk dat een menselijke challenge-studie het antwoord zou geven, is de ethiek van deze aanpak complex en vereist deze een aanzienlijke discussie onder deskundigen op dit gebied,” zei Schiffer.