Een eeuw geleden kwam er officieel een einde aan de Eerste Wereldoorlog toen op 28 juni 1919 het Verdrag van Versailles werd ondertekend.

Het was een van de eerste van vijf vredesverdragen die de wereld een nieuwe vorm gaven, maar het speelde ook een rol bij het veroorzaken van de Tweede Wereldoorlog door de invoering van oorlogsherstelbetalingen, de annexatie van grondgebied en de ontkenning van ontwapening.

Op de verjaardag van het verdrag vindt u hier alles wat u moet weten over het controversiële akkoord dat een einde maakte aan de Eerste Wereldoorlog.

Wie ondertekende het Verdrag van Versailles?

Het verdrag werd ondertekend door de geallieerde mogendheden en Duitsland. De delegatie bestond uit Georges Clémenceau voor Frankrijk, Woodrow Wilson voor de VS, David Lloyd George voor Groot-Brittannië, Vittorio Orlando voor Italië, en Hermann Müller de minister van Buitenlandse Zaken – alsmede de jurist Doctor Bell – van Duitsland.

Het werd ondertekend in de Spiegelzaal in het Paleis van Versailles, Frankrijk, op 28 juni 1919, maar het werd pas op 10 januari 1920 ten uitvoer gelegd.

Wat waren de voorwaarden van het verdrag?

Het verdrag bestond uit vijftien delen en bevatte 440 artikelen waarin de Duitse grenzen opnieuw werden vastgesteld en de aansprakelijkheid voor herstelbetalingen werd verdeeld.

Deel I introduceerde het Verbond van de Nieuwe Volkenbond, waartoe Duitsland pas in 1926 mocht toetreden.

Duitslands nieuwe grenzen werden in deel II vastgesteld; Eupen-Malmedy werd teruggegeven aan België, Elzas-Lotharingen aan Frankrijk, aanzienlijke oostelijke districten aan Polen, Memel aan Litouwen en grote delen van Schleswig aan Denemarken.

Deel III bepaalde een gedemilitariseerde zone en scheidde het industriële Saarland voor 15 jaar af van Duitsland.

Vervolgens werden in deel IV alle Duitse koloniën afgenomen en in deel V werden de strijdkrachten van Duitsland tot een laag niveau teruggebracht. Duitsland werd verboden om bepaalde soorten wapens te bezitten, naast de verplichting voor de Geallieerden om uiteindelijk ook te ontwapenen.

Deel VIII stelde de aansprakelijkheid van Duitsland voor herstelbetalingen vast, maar noemde geen specifiek bedrag, en begon met artikel 231 waarin Duitsland de verantwoordelijkheid van zichzelf en zijn bondgenoten aanvaardde voor schade veroorzaakt “als gevolg van de oorlog die aan hen was opgelegd door de agressie van Duitsland en haar bondgenoten.”

In deel IX werden Duitsland diverse financiële verplichtingen opgelegd.

Het verdrag werd echter onder protest door de Duitse regering ondertekend, de Amerikaanse Senaat weigerde het verdrag te ratificeren en de Amerikaanse regering nam geen verantwoordelijkheid voor het merendeel van haar verplichtingen.

De Fransen en Belgen hielden zich vijf jaar lang strikt aan het verdrag, maar in 1924 werd Frankrijk onder Brits-Amerikaanse financiële druk gedwongen de bezetting te beëindigen en werd er onderhandeld over nieuwe verdragsbepalingen.

In 1924 en 1929 stemde Duitsland in met het betalen van herstelbetalingen in het kader van het Dawes Plan en het Young Plan, maar de terugbetalingen werden in 1932 geannuleerd.

Duitsland schond in de jaren twintig meerdere ontwapeningsbepalingen van Deel V, en Hitler zegde het verdrag in 1935 helemaal op.

Wat was de erfenis?

De betaling van herstelbetalingen bleek desastreus, en werd na de Grote Depressie opgegeven.

Wrok tegen het verdrag in Duitsland, dat in de jaren twintig hyperinflatie en andere economische onrust kende, wordt genoemd als oorzaak van de opkomst van het fascisme.

Na 1945 probeerden Britse en Amerikaanse regeringen veel van de problemen die door het Verdrag van Versailles werden geïntroduceerd te vermijden, en de deling van Duitsland en de Koude Oorlog vergemakkelijkten de royale wederopbouw van de westelijke zones tot een geallieerde staat zonder angst voor Duitse agressie.