Voeding van de hartpatiënt

Hartaandoeningen resulteren meestal in afwijkingen van de fysiologie die speciale voedingsoverwegingen vereisen. Het American College of Veterinary Nutrition (ACVN) bestaat uit een groep dierenartsen met een speciale opleiding en certificering op het gebied van voeding. De informatie op deze pagina is in hoofdzaak een herhaling van de aanbevelingen van deze specialisten. Veterinaire voedingsdeskundigen (zie weblink) en fabrikanten van diervoeding zijn andere mogelijke bronnen van voedingsinformatie.

Klik HIER om de Tufts University School of Veterinary Medicine Heart Smart webpagina te zien voor meer informatie voor huisdiereigenaren over de behandeling van hartaandoeningen.

Klik HIER voor meer informatie over diëten met minder natrium en voeding voor huisdieren met hartaandoeningen

Als u gespecialiseerde voedingsadviezen voor uw huisdier wenst, kunt u een consultatie van een veterinaire voedingsdeskundige overwegen. Zie

Pet Diets.com (Dr Rebecca Remillard)

Tufts University (Drs Lisa Freeman, Cailin Heinze, Deborah Linder)

De diensten van deze specialisten zijn niet gratis.

Het gaat om het zout!

Dieren (ook mensen) met voldoende ernstige hartaandoeningen verliezen het vermogen om natrium (zout) adequaat uit te scheiden uit het lichaam. Ernstige hartziekten veroorzaken een cascade van veranderingen in de nierfunctie en het centrale zenuwstelsel waardoor natrium en water worden vastgehouden. Het verhoogde bloedvolume heeft tot gevolg dat het hart uitzet en is één mechanisme waarmee het systeem probeert de hartfunctie weer normaal te maken als er sprake is van een hartziekte. Dit systeem werkt goed voor problemen op korte termijn, zoals bloedverlies of uitdroging, maar veroorzaakt ernstige problemen op lange termijn wanneer er sprake is van een hartziekte. Door de toegenomen uitzetting van de aderen neemt de druk uiteindelijk zodanig toe dat vloeistof letterlijk door de wanden van de kleinste bloedvaten wordt geperst en in de omliggende weefsels terechtkomt. Dit is de aandoening die bekend staat als “congestief hartfalen” (CHF) en het is zeer ernstig! Onderdeel van de behandeling van hartinsufficiëntie is beperking van de natriuminname in de voeding en het is van het grootste belang dat eigenaren van huisdieren met hartaandoeningen deze beperking in acht nemen! Gebeurt dit niet, dan kan dit leiden tot vochtophoping in de longen, ademhalingsmoeilijkheden (menselijke patiënten beschrijven een gevoel van verdrinking), een reis naar de eerste hulp, of zelfs de dood!

Hoewel het niet het enige probleem is, draait een groot deel van het formuleren van een dieet dat geschikt is voor een hartpatiënt om het natriumgehalte. Het komt erop neer dat een hond of kat niet te veel natrium binnen mag krijgen, maar wel de juiste hoeveelheid eiwitten, calorieën, vitaminen en andere voedingsstoffen moet blijven binnenkrijgen. Daarom geven voedingsdeskundigen er vaak de voorkeur aan om het natriumgehalte van een dieet uit te drukken in milligrammen (mg) per eenheid calorische energie. Wanneer de patiënt een passende hoeveelheid energie binnenkrijgt, krijgt hij ook een passende hoeveelheid zout binnen; dit plan geldt ook voor veel andere voedingsstoffen. Deze verhouding tussen natrium en calorische dichtheid werkt ongeveer als volgt:

Van een beperkt aantal honden- en kattendiëten (hieronder) wordt het natriumgehalte in termen van de bovenstaande parameters weergegeven. Voor andere diëten en traktaties kunt u aan de hand van de volgende 2 gegevens bepalen of het dieet aanvaardbaar is:Helaas is deze gewenste informatie niet altijd direct beschikbaar voor alle voeders voor gezelschapsdieren en kan het nodig zijn dat u uw huisdier omschakelt naar een merk van hogere kwaliteit waarvoor gegevens van de voedingsanalyse beschikbaar zijn. Wij bevelen fabrikanten aan die zich bezighouden met voedingsonderzoek, veterinaire en voedingsdeskundigen in dienst hebben, en dieetanalytische informatie van het hierboven getoonde type publiceren. Dit blijkt een vrij selecte groep fabrikanten te zijn, waaronder Hill’s, Iams/Eukanuba, Purina, Royal Canin (Mars), Innova (Iams) en Nutro (Mars).

1. % natrium in de voeding op een AS FED basis.
2. kilocalorieën van metaboliseerbare energie per kilogram (bij toediening) van de voeding.
Deel rubriek 1 door rubriek 2 en vermenigvuldig met 1000000 (1 miljoen) om het natriumgehalte in milligrammen (mg) per 100 kcal te verkrijgen.
Voorbeeld:
Hill’s Prescription Diet, Canine Advanced Protection Adult diet:
Natriumpercentage (bij toediening): 0.28%
Verwerkbare energie ( kcal/kg, zoals gevoerd ): 3.794
0.28 ÷ 3794 x 1.000.000 = 73.8 (matige natriumbeperking)

Dit werkt ook als je zowel het natrium als percentage van DROOG MAAT EN de Verwerkbare energie (kcal/kg) in termen van DROOG MAAT hebt; de berekening is hetzelfde, inclusief vermenigvuldigen met 1.000.000, maar vermeng geen droge stof en zoals gevoerd informatie.

ALTERNATIEF, (als er onvoldoende informatie is om de bovenstaande berekening uit te voeren of als u niet weet hoe u dat moet doen) zoek dan specifiek naar het natriumgehalte als percentage van de droge stof. Een richtsnoer voor het natriumgehalte is als volgt (voor producten met een typische calorische dichtheid) :

Als de fabrikant deze informatie niet op het etiket of de website vermeldt of als u rechtstreeks contact met hem opneemt, kunnen wij het natriumgehalte ook niet bepalen. Vraag ons niet deze informatie voor u te achterhalen.

Tenzij gelijktijdige medische omstandigheden anders voorschrijven, adviseren wij een milde natriumbeperking voor de meeste honden en katten van middelbare leeftijd en ouder; deze aanbeveling is echter flexibel, nadat het volledige gezondheidsprofiel bekend is. Onze huisdieren zijn net als wij: een teveel aan natrium in de voeding kan leiden tot hypertensie (hoge bloeddruk), wat kan resulteren in ernstige schade aan het hart, de nieren en de ogen als het ernstig genoeg is. Verhoogde bloeddruk verhoogt het werk van het hart en verhoogt meestal de hoeveelheid hartkleplekkage, als die er al is. Gelukkig (voor honden en katten) delen onze viervoeters niet onze menselijke aanleg voor beroerte of coronaire hartziekte die door hypertensie kan worden uitgelokt.

Voor dieren met ernstigere hartziekten is natriumbeperking een noodzaak. Matige natriumbeperking wordt aanbevolen voor huisdieren met een matige hartziekte (met hartvergroting), en duidelijke natriumbeperking voor die met congestief hartfalen. Dieren met refractaire congestieve hartinsufficiëntie kunnen extreme natriumbeperking nodig hebben om hun comfort te behouden wanneer de symptomen niet goed onder controle kunnen worden gehouden met medicatie en meer gematigde natriumbeperking.

Waarom niet gewoon de natriuminname hetzelfde beperken voor alle hartpatiënten? Moeten we niet gewoon de natriuminname voor iedereen minimaliseren? Dat is beslist niet het geval. Zo zijn natriumarme diëten vaak minder smakelijk. We weten allemaal dat een beetje zout de smaak van veel dingen die we graag eten naar boven brengt. Het onnodig beperken van natrium zorgt er echter voor dat het lichaam natrium zo veel mogelijk gaat vasthouden. Te weinig zout in de voeding activeert schadelijke natriumbehoudsmechanismen – het is geen goede zaak!

Natriumbeperking gaat niet alleen over de voeding, maar over zoutinname uit ALLE bronnen, inclusief traktaties, medicijnen, en wat de kleinkinderen of bezoekers ook maar gebruiken om het huisdier om te kopen. Als uw hond of kat een hartpatiënt is, moeten alle betrokkenen begrijpen dat het NIET vriendelijk is om de verkeerde traktaties te geven. Bij benadering komt dit neer op een hoeveelheid toegestaan natrium per dag VAN ALLE BRONNEN die niet overschreden mag worden.

Scroll naar beneden onderaan het artikel voor lijsten van natriumarme diëten voor honden en katten.

Maar het gaat niet ALLEEN om het zout

Eiwit
Honden en katten met hartaandoeningen moeten voldoende calorieën binnenkrijgen met een juiste verdeling van calorieën uit vet, koolhydraten en eiwit. Het is vastgesteld dat onvoldoende eiwitinname, of tekorten aan specifieke aminozuren, in feite ernstige hartziekten kunnen veroorzaken en de Cardiologie Subspecialty van de ACVIM heeft aanbevolen om eiwitbeperkte diëten te vermijden (specifiek voor honden met hartklepaandoeningen op oudere leeftijd). Hoewel oudere honden en katten niet zoveel eiwitten nodig hebben als jonge, groeiende dieren, zijn bepaalde diëten speciaal samengesteld om het eiwitgehalte behoorlijk te beperken. Voeders die u beter kunt vermijden zijn bijvoorbeeld diëten die zijn samengesteld voor specifieke vormen van blaasstenen, nier- of leveraandoeningen. Diëten voor verder gezonde volwassen honden bevatten gewoonlijk meer dan 4-5 gram per 100 kcal metaboliseerbare energie op een minimum en grotere hoeveelheden kunnen de voorkeur verdienen; katten vereisen meer eiwit in de voeding en volwassen diëten bevatten gewoonlijk meer dan 7-8 g/100 kcal op een minimum.

Calorieën en Cachexia
Het is uiterst belangrijk voor hartpatiënten om een normaal lichaamsgewicht te behouden. Overgewicht, in de vorm van lichaamsvet, belast het hart extra en wel op meer dan één manier. Naast het extra werk van het hart dat nodig is voor normale beweging en lichaamsbeweging, veroorzaakt overtollig vet een oxidatieve stress. Oxidatieve stress verstoort het normale metabolisme op vele manieren en belemmert het vermogen van de bloedvaten om uit te zetten en voedingsstoffen op een normale manier af te geven. Vandaar dat een deel van het gebrek aan bewegingsvermogen bij een hartpatiënt te wijten is aan de beschadiging van de bloedvaten zelf! De huidige opinie is dat bescheiden lichaamsbeweging onder de meeste omstandigheden gunstig is voor hartpatiënten. Het helpt om een geschikt gewichtsniveau te behouden en ook gezondere bloedvaten, alsmede de algehele gezondheid van het hart zelf te verbeteren.
De keerzijde van deze medaille is even belangrijk. Dieren met een ernstigere hartziekte kunnen een pathologische opeenvolging van gewichtsverlies beginnen. De redenen hiervoor zijn multi-factorieel. Hartpatiënten krijgen meestal krachtige medicijnen voorgeschreven die een negatieve invloed kunnen hebben op de eetlust. Deze negatieve bijwerkingen zijn vaak sterk afhankelijk van de dosering, zodat aanpassingen in de medicatie nodig kunnen zijn. Als uw huisdier zijn eetlust begint te verliezen, is het heel goed mogelijk dat de dosering van de medicatie moet worden aangepast; u moet in deze situatie zo snel mogelijk de dierenarts om hulp of advies vragen voor uw huisdier! De eerste stap bij de behandeling van verlies van eetlust bij een hartpatiënt is het controleren op toxische effecten van medicijnen.

Het hart is van groot belang voor de gezondheid van het hele lichaam en een onvoldoende hartfunctie, zoals optreedt bij een ernstige hartziekte in een laat stadium, kan leiden tot een breed scala van symptomen die op een ander probleem lijken te wijzen. Een opgezwollen buik als gevolg van vochtophoping in de buik kan een teken zijn van een ernstige hartziekte. Dit kan ook gepaard gaan met maag- en darmstoornissen; verstopping van de buikorganen door een slechte hartfunctie kan allerlei kwalen veroorzaken die normaal niet met het hart in verband worden gebracht. Niet-aflatend gewichtsverlies, bekend als cardiale cachexie, gaat vaak gepaard met ernstige hartziekten. Dit treedt op als verlies van spiermassa, waardoor de patiënt in de ernstigste gevallen alleen nog vel over been lijkt te zijn. Het probleem is niet te wijten aan onvoldoende calorie-inname alleen, maar is het gevolg van een cascade van biochemische afwijkingen die de weefsels letterlijk opdracht geven zichzelf te vernietigen in een proces dat apoptose wordt genoemd (de tweede ‘p’ is stil in de uitspraak). Het proces wordt in gang gezet door biochemische stoffen die bekend staan als cytokinen en die ontstekingen bevorderen. Naast een verhoogde calorie-inname kan dit proces “voedingsfarmacologie” vereisen als onderdeel van een gelijktijdige therapie.

Supplementen

Omega-3 meervoudig onverzadigd vetzuur, dat in betrekkelijk hoge concentratie in visolie voorkomt, is een direct middel om hartcachexie en de biochemische routes die bij apoptose betrokken zijn, te bestrijden; suppletie kan ook de eetlust verbeteren. De aanbevolen dagelijkse dosis is ~ 65 mg per kilogram lichaamsgewicht met een passende verdeling van eicosapentaeenzuur (EPA, 40mg/kg) en docosahexaeenzuur (DHA, 25 mg/kg). Over-the-counter producten zijn verkrijgbaar bij veel menselijke apotheken (bijv. CVS 180mg EPA / 120mg DHA capsules, 1 capsule per 10 pond lichaamsgewicht per dag).

Taurine is een aminozuur dat nodig is in de voeding van katten voor een normale hart-en oogfunctie; een tekort bij zowel honden als katten kan duidelijk leiden tot ernstige hart-en vaatziekten. Het niet toedienen van voldoende taurine in de voeding kan desastreuze gevolgen hebben voor het hart! Dit feit werd erkend in de jaren 1980 en fabrikanten van dierenvoeding reageerden daarop door de voeding waar nodig aan te vullen met taurine. Toch zien we af en toe huisdieren met hartkwalen als gevolg van taurine tekort, zelfs bij het voeren van een dieet dat voldoende is aangevuld. Wanneer hier enige twijfel over bestaat, zullen wij adviseren een bloed taurine gehalte te bepalen en/of de voeding aan te vullen met taurine ( meestal ongeveer 50 mg/kg tweemaal daags ).

Treats and Home Cooking

(Het volgende is enigszins aangepast van het werk van Lisa Freeman DVM, PhD Diplomate American College of Veterinary Nutrition)

Veel huisdiereigenaren geven graag traktaties als speciale gunsten aan de harige leden van het gezin. Het is belangrijk om voor de hartpatiënt te weten welke voeding zoutarm is en welke niet:

ACCEPTABLE TREKKERS EN VOEDINGEN (geen zout toevoegen !

• Pasta
• Rijst (gewone witte of bruine rijst, niet gearomatiseerd)
• Honing
• Aandappelsiroop
• Kaas met laag zoutgehalte (let op de hartgezonde etiketten)
• Lean, zelfgekookt vlees (kip, kalkoen, rundvlees, vis)
• gekookte eieren
• zelfgemaakte soep
• zoutarme ontbijtgranen. Op het etiket moet staan “dit is een zoutarm voedingsmiddel”
• Verse groenten/fruit (wortelen, sperziebonen, appel, sinaasappel, banaan)

VOODSEN OM TE VERMIJDEN!

• Vetrijke voedingsmiddelen (vleesresten, melk, room, ijs en andere melkproducten)
• Babyvoeding
• Ingekookt voedsel
• Brood, pizza
• Smaakmakers (ketchup, sojasaus, barbecuesaus, enz.
• Sandwich en vleeswaren/koud vlees (ham, corn beef, salami, worstjes, spek, hotdogs)
• De meeste kaassoorten, inclusief spuit- en smeerbare soorten (tenzij specifiek geëtiketteerd als “natriumarm”)
• Verwerkt voedsel (zoals aardappelmixen, rijstmixen, macaroni en kaas)
• Groenten in blik (tenzij op het etiket “zonder zout toegevoegd” staat)
• Aardappelchips, verpakte popcorn, crackers en andere snacks
• Verpakte soepen (tenzij op het etiket “natriumarm” staat)
• De meeste in de handel verkrijgbare honden- en kattensnoepjes!