Welke soort kat werd oorspronkelijk gebruikt om catgut hechtmateriaal (hechtingen) en vioolsnaren te maken? verscheen oorspronkelijk op Quora: de plaats om kennis te vergaren en te delen, zodat mensen van anderen kunnen leren en de wereld beter begrijpen.

Antwoord van Stefan Pociask, onderzoeker & revalidatiemedewerker, op Quora:

Wat hebben katten, tennis, dokters, koeien en violen met elkaar gemeen? Het antwoord is… catgut!

Catgut hechtingen zijn er al een lange tijd. Ja, dat is wat wordt gebruikt om absorbeerbare hechtingen te maken, zelfs vandaag de dag. Absorbeerbare hechtingen zijn hechtingen die niet verwijderd hoeven te worden. Ze breken gewoon af en worden een deel van je huid. Het maken van catgut is een vrij lucratieve zaak, omdat er nog steeds een behoorlijke vraag naar is. Waar halen ze al die catgut vandaan? Umm…weet u wanneer een dierenarts uw kat laat inslapen en hem dan meeneemt naar de achterkamer? Nou…

De waarheid is, als uw kat bij u zit terwijl u dit leest, en bezorgdheid toont, kunt u uw poes vertellen zich geen zorgen te maken; het is niet, en is nooit, gemaakt van echte katten ingewanden. Theoretisch zou u de ingewanden van uw kat kunnen gebruiken om kattendarmtouw te maken, maar vergeleken met het touw dat u van koeien en schapen krijgt, is het de moeite niet waard. Een darm van een koe kan een kattendarm produceren die wel 60 meter lang is. De darm van uw kat is daarmee vergeleken een kleinigheid. Waarom wordt het dan catgut genoemd, als er geen katten gewond zijn geraakt bij de productie van dit touw? Daar kom ik zo op. Laten we eerst uitzoeken wat dit precies is. Zoals ik al zei, het komt uit de ingewanden van koeien. Meestal koeien, deze dagen. Soms van schapen, varkens, of zelfs paarden… maar koeiendarm is de grootste huidige industrie. Wanneer koeien geslacht worden voor het vlees, worden de ingewanden bewaard en verwerkt. Hier is een dwarsdoorsnede van de darm.

Het deel dat we willen hebben om catgut te maken komt voornamelijk uit de submucosa en de externa lagen. Deze twee lagen bevatten het collageen, dat is waar we naar op zoek zijn. Collageen is te vinden in het hele lichaam van zoogdieren en sommige andere gewervelde dieren. Overal waar structurele sterkte en elasticiteit nodig is in zacht weefsel, kan men collageen aantreffen. Huid, bijvoorbeeld; sterk en elastisch. Ook de darmen moeten sterk en elastisch zijn als we veel eten, zodat ze kunnen uitrekken zonder te barsten, en weer kunnen samentrekken tot normale grootte nadat het voedsel is gepasseerd. Dit collageen bestaat uit sterke, rekbare vezels.

In slachthuizen worden de darmen meestal in de lengte in tweeën, drieën of vieren gesneden. Zo ontstaan verschillende diktes voor verschillende toepassingen. Deze worden dan geweekt in een reeks oplossingen en bijtende oplosmiddelen, waardoor al het weefsel wordt opgelost, behalve de sterke collageenvezels. Zodra al deze vezels schoon en zuiver zijn, wordt het vervolgens uitgerekt, gedraaid en onder spanning laten drogen. Wat overblijft is catgut-snaar; pond voor pond, een van de sterkste snaren die er zijn. In dat opzicht is het sterker dan een vergelijkbaar gewicht staaldraad, in feite.

Verschillende diktes (diameters) van catgut worden geproduceerd, afhankelijk van wat het uiteindelijke gebruik ervan zal zijn. Er zijn drie belangrijke industrieën waar catgut wordt gebruikt. De eerste is chirurgisch hechtmateriaal. In de westerse landen wordt dit materiaal vervangen door andere materialen die ook in het lichaam worden opgenomen. Maar de markt is nog sterk in ontwikkelingslanden. Dus je hebt de medische markt.

Sporten! Namelijk tennis en andere racketsporten. Voor sportdoeleinden wordt het veel dikker gemaakt. Catgut was het oorspronkelijke racketmateriaal. Het is biologisch materiaal, dus op den duur breekt het af. Maar het bood de perfecte combinatie van sterkte en “veer”. Een andere sport die katgut heeft gebruikt is boogschieten. Katgut wordt al heel lang gebruikt om bogen te spannen, tenminste zo ver terug als in de oude Egyptische tijd. En zoals we weten, hielden de Egyptenaren erg van hun katten. Dus gebruikten ze duidelijk niet hun ingewanden voor hun bogen. Nee, het was vee, zelfs toen.

En tenslotte, de derde belangrijke toepassing van catgut is voor violen.

Catgut was het oorspronkelijke snaarmateriaal voor violen. Tegenwoordig zijn er veel andere soorten snaren, maar je vindt catgut nog steeds in veel professionele orkesten, op een verscheidenheid van snaarinstrumenten, van klassieke gitaren, tot die gigantische pedaalharpen die tegen je schouder rusten en hemelse klanken maken.

Daar ga je dan. Nu weet u dat of u nu een grote snee hebt die is gehecht of u tennist of uw boogschieten beoefent of zelfs als u op uw viool, altviool of harp speelt, er geen poesjes gewond zijn geraakt.

U vraagt zich nog steeds af waarom het ooit catgut werd genoemd, dat weet ik zeker. Nou, het “darm” gedeelte is duidelijk, het is gemaakt van darmen, wat op zich een heel oud woord is. Maar het “kat” deel is eigenlijk begonnen als “kytte” (uitgesproken als “kit”). Wat is een kytte? Dit is een kytte.

Dat is de voor- en achterkant van een kytte…een middeleeuwse mini-viool. Het was zo klein dat het werd opgeslagen in de pokett (15e eeuw), die is afgeleid van het Oud-Franse poque, of tas. Reizende minstrelen konden hun kytte tevoorschijn halen, een paar levendige deuntjes spelen, en dan hun robuuste instrument weer in hun pokett stoppen zonder zich zorgen te maken over de broosheid van een viool van normale grootte. Deze instrumenten waren het perfecte mengsel van een paardenharen strijkstok die tegen een koeiendarm aan wreef, in perfecte harmonie met elkaar. Kattendarm (kytte gut) wordt zo genoemd omdat het darm is dat wordt gebruikt om je kytte te bespannen. Zo eenvoudig is dat. Het heeft helemaal niets met katachtigen te maken.

Daar heb je het! Het verhaal van het kattendarm.

Nu u hier toch bent, en nu we het toch over harpen en kyttes hadden, vindt u deze twee dames misschien wel fascinerend. Ze heten toevallig Camille en Kennerly Kitt!

Ze spelen ook Metallica, Iron Maiden en een heleboel andere coole dingen! Wat een manier om catgut te tokkelen! Zelfs Black Sabbath! Deze Sabbath tune is zo rad.

Maar om terug te komen op catgut, de korte versie is, poque is Oud Frans voor een zak. En ja, dat is waar pig in a poke (poque) vandaan komt; een varken in een zak. Een kleine poque, of kleine zak, was een poquette in het Oud Frans. De Oudengelse versie was pokytte. Deze pokyttes werden aan kleding bevestigd en werden de zak van vandaag.

Tussen werden er kleine violen gemaakt die in een pokytte pasten. Ze werden pokytte violen genoemd, later afgekort tot kytte violen, en uiteindelijk, in de volksmond, gewoon kyttes. De snaren werden kyttegut genoemd, door de straatartiesten, en werden later catgut. Voila!

EDIT: Er zijn mensen die suggereren dat catgut is afgeleid van “runderdarm”. Hoewel dit redelijk klinkt, was er een echt instrument dat “kytte” heette, en waar ze mee bespannen werden, werd “kyttegut” genoemd. U bent vrij om een van beide versies te kiezen.

Afbeelding met dank aan de Universiteit van Guelph

Foto van pochetteviool door Frinck User:Frinck51 31 januari 2005

Deze vraag verscheen oorspronkelijk op Quora – de plaats om kennis te vergaren en te delen, waardoor mensen van anderen kunnen leren en de wereld beter kunnen begrijpen. Je kunt Quora volgen op Twitter, Facebook, en Google+. Meer vragen:

• Hoektanden: Wat is het schattigste wat je een hond ooit hebt zien doen?
• Dierlijk gedrag: Hoe vinden roofdieren voedsel met hun neus?
• Natuur: Hoe dalen geiten van kliffen af?