Delen

Iemand snijdt je af op de snelweg en je moet uitwijken en vermijdt ternauwernood een botsing.

Tijdens een ochtendjogging springt een boze hond op uw pad en begint naar u te grommen en te blaffen.

In de seconde voordat u het licht in uw lege huis aandeed, leek het alsof uw kapstok een persoon was die vlak naast u stond.

Al deze drie scenario’s kunnen de natuurlijke vluchtreactie van uw lichaam activeren, die wordt aangestuurd vanuit uw sympathische zenuwstelsel. Deze reactie is de reactie van uw lichaam op gevaar en is ontworpen om u te helpen stressvolle en levensbedreigende situaties te overleven.

“De vecht- of vluchtreactie, of stressrespons, wordt in gang gezet door een afgifte van hormonen die ons ofwel aanzetten om te blijven en te vechten of weg te rennen en te vluchten,” legt psycholoog Carolyn Fisher, PhD, uit. “Tijdens de reactie werken alle lichaamssystemen om ons in leven te houden in wat we als een gevaarlijke situatie hebben ervaren.”

Zonder dat je het zelfs vertelt wat het moet doen, beoordeelt je lichaam wat er om je heen gebeurt en bepaalt het je opties over hoe je het meest waarschijnlijk de gebeurtenis zou kunnen overleven.

Dit is wat er kan gebeuren tijdens de stressreactie:

• Uw hartslag en bloeddruk nemen toe. Dit betekent dat u waarschijnlijk sneller en zwaarder ademt, wat helpt om voedingsstoffen en zuurstof naar uw belangrijkste spiergroepen te transporteren.
• U ruikt bleek of heeft een blozende huid. Uw bloedstroom wordt omgeleid, dus u kunt een koel gevoel hebben of het gevoel dat uw handen en voeten koud en klam zijn. Uw gezicht kan er ook blozend uitzien als bloed en hormonen door uw lichaam circuleren.
• De botte pijnreactie is gecompromitteerd. Als uw sympathische zenuwstelsel wordt geactiveerd door een gevecht of een botsing, is het niet ongewoon dat u uw verwondingen pas voelt als u in veiligheid bent en tijd hebt gehad om te kalmeren. Dit is een van de redenen waarom mensen in auto-ongelukken niet typisch pijn voelen van hun verwondingen tot naderhand.
• Verwijdde pupillen. Uw pupillen verwijden zich om meer licht op te vangen, zodat u beter kunt zien.
• U staat op scherp. U bent zich meer bewust en oplettend en in reactie daarop kijkt en luistert u naar dingen die gevaarlijk kunnen zijn. Uw zintuigen zijn verhoogd en u bent zich scherp bewust van wat er om u heen gebeurt.
• Herinneringen kunnen worden aangetast. Soms kunnen tijdens stressvolle ervaringen uw herinneringen aan de gebeurtenis worden veranderd. Uw herinneringen kunnen heel helder of levendig zijn of ze kunnen zwart worden.
• U bent gespannen of trilt. Stresshormonen circuleren door uw hele lichaam, zodat u zich gespannen of zenuwachtig kunt voelen, alsof uw spieren op elk moment kunnen bewegen.
• Uw blaas kan worden beïnvloed. Het is niet ongewoon dat u in een echt stressvolle of gevaarlijke situatie de controle over uw blaas of darmen verliest.

Tijdens de vecht- of vluchtreactie probeert je lichaam prioriteiten te stellen, dus alles wat het niet nodig heeft om onmiddellijk te overleven, wordt op een laag pitje gezet. Dit betekent dat de spijsvertering, de productie van voortplantings- en groeihormonen en het herstel van weefsel allemaal tijdelijk worden stopgezet. In plaats daarvan gebruikt je lichaam al zijn energie voor de meest cruciale prioriteiten en functies.

De stressrespons kan in een oogwenk worden getriggerd, maar hoe snel je kalmeert en terugkeert naar je natuurlijke staat zal van persoon tot persoon verschillen (en het zal afhangen van wat de oorzaak was). Doorgaans duurt het 20 tot 30 minuten voordat je lichaam weer normaal is en tot rust is gekomen.

Vlucht- of vechtreactie hoort toch voor ons te werken, niet tegen ons?

“Onze vlucht- of vechtreactie is ontworpen om ons door catastrofale omstandigheden heen te helpen,” zegt Dr. Fisher. “Als je het vanuit een evolutionair standpunt bekijkt, is het logisch omdat we vroeger veel meer levensbedreigende noodsituaties hadden.

Toen de holbewoners nog leefden, was het gevaar overal om ons heen en waren de dreigingen constant. We wisten niet waar onze volgende maaltijd vandaan kwam, we moesten het weer trotseren en we moesten vechten tegen roofdieren om ons heen. Een struik kon een leeuw zijn of iets anders dat je probeerde te doden.

Gelukkig is er vandaag de dag weinig gevaar, maar dat betekent niet dat we niet meer in staat zijn de vecht-of-vluchtreactie op te roepen. Het kan gebeuren terwijl je in een vliegtuig zit dat turbulentie ervaart of wanneer iemand op je af springt vanuit een donkere kamer. En het zal meer dan waarschijnlijk worden geactiveerd als je in een auto-ongeluk zit, beroofd wordt of iets anders traumatisch meemaakt.

Waar wordt het lastig? Het is wanneer je lichaam de vecht-of-vluchtreactie begint te triggeren tijdens niet-bedreigende situaties – zoals het geven van een grote presentatie, proberen om een deadline op het werk te halen of alleen maar denken aan een fobie, zoals spinnen of hoogtes. Deze situaties zijn niet echt gevaarlijk, maar ze hebben onze stressrespons getriggerd en ons lichaam reageert erop alsof dat wel zo is.

“In de evolutie was de stressrespons ontworpen om ons te helpen overleven, maar dat is niet altijd hoe het in de wereld van vandaag uitpakt,” zegt Dr. Fisher. “Onze vecht- of vluchtreactie kan nu worden geactiveerd door psychologische of mentale stress. Sommige mensen kunnen het bijvoorbeeld activeren door alleen maar te denken aan het werk van morgen.”

Leven in een langdurige staat van hoge alertheid en stress (terwijl er geen echte reden voor is) kan schadelijk zijn voor je fysieke en mentale gezondheid.

Onbalans: Sympathisch zenuwstelsel en parasympathisch zenuwstelsel

Uw autonome zenuwstelsel is een delicate evenwichtsoefening tussen uw sympathisch zenuwstelsel en uw parasympathisch zenuwstelsel. Beide netwerken reageren onwillekeurig op de omgeving om je heen.

Jouw sympathische zenuwstelsel is verantwoordelijk voor hoe je lichaam reageert op gevaar en is verantwoordelijk voor de vecht- of vluchtreactie. Terwijl je parasympatisch zenuwstelsel verantwoordelijk is voor het handhaven van homeostase, dat is de ingebouwde stabiliteitsmonitor van je lichaam. Zie het als een generator – die ervoor zorgt dat alles, van je lichaamstemperatuur tot je waterinname, soepel functioneert. Je parasympatisch zenuwstelsel zorgt ervoor dat alles in balans is. Het ontspant u en helpt u energie te behouden en te herstellen.

Je hebt beide systemen nodig om goed te functioneren.

“Denk aan je sympathische zenuwstelsel en je parasympathische zenuwstelsel als het gas en de remmen van je auto,” legt Dr. Fisher uit. “Je moet beide effectief gebruiken om je auto goed te laten rijden.”

Je hebt je sympathische zenuwstelsel nodig om je in leven te houden wanneer er echt gevaar wordt gedetecteerd en je hebt je parasympathische zenuwstelsel nodig om je te herstellen en te ontspannen, zodat je lichaam zaken kan doen zoals gebruikelijk.

Dus als je merkt dat je lichaam voortdurend reageert op alledaagse stress met de vecht- of vluchtreactie – het zou een waarschuwingsteken moeten zijn dat je sympathische en parasympathische systemen niet in harmonie samenwerken.

Hoe de vecht- of vluchtreactie onder controle te krijgen

“Vaak hebben stressoren die niet levensbedreigend zijn geen duidelijke aan- of uitknop,” zegt Dr. Fisher. “Dat is waar we een aantal van de schadelijke effecten van langdurige stress zien, omdat het niet weggaat. Het is een chronische stress voor ons immuunsysteem.”

Werk, rekeningen, kinderen, je huwelijk, financiën en gezondheid zijn enkele van de grootste niet-levensbedreigende stressoren. Hoe je deze dingen interpreteert, kan de reactie van je lichaam beïnvloeden en kan bijdragen aan angststoornissen.

“Sommige mensen hebben de vecht- of vluchtreactie wanneer ze naar hun werk gaan of zien dat hun kind hun kamer niet heeft opgeruimd,” zegt Dr.Fisher. “Het kan van persoon tot persoon verschillen in termen van de situaties die de stressrespons kunnen triggeren, maar we vinden dat bepaalde aandoeningen of gezondheidstoestanden kunnen worden geassocieerd met deze onevenwichtigheid.”

Sommige mensen die een auto-ongeluk hebben gehad, zijn te bang om weer te rijden of kunnen niet langs de plek rijden waar het ongeluk was, vanwege angst en bezorgdheid. Het wordt een gegeneraliseerde angstreactie op een situatie die niet meer zo gevaarlijk is. Dit kan ook gebeuren met werk of gespannen relaties. Voor je het weet is je vecht- of vluchtreactie ten onrechte geactiveerd, waardoor je in een toestand van chronische stress terechtkomt.

Dr. Fisher zegt dat stressmanagement van cruciaal belang is voor de algehele gezondheid. Het is belangrijk om te denken in het groot als je voelt dat je begint op te winden over iets waarvan je weet dat het geen echte bedreiging of gevaar is.

De vecht- of vluchtreactie is een belangrijke reactie die we allemaal hebben en nodig hebben, maar die is bedoeld voor echte stress en gevaar. Iedereen heeft er om verschillende redenen in meer of mindere mate last van, maar door te leren vertragen, bewust te zijn en te begrijpen wat er werkelijk gebeurt, kunt u de controle terugkrijgen.

“Je moet in contact komen met je individuele fysieke, emotionele en gedragssignalen van stress,” zegt Dr. Fisher. “Misschien betekent een migraine dat je langdurige stress hebt gehad, dus je moet je afstemmen op je lichaam en wat er aan de hand is voordat het een crisispunt wordt.”

Als je op het punt bent waar stress je kwaliteit van leven beïnvloedt – praat met je arts. Therapie, medicatie en stressmanagementtechnieken kunnen u helpen om terug te keren naar een meer evenwichtige staat. Het is geen snelle oplossing en je zult er dagelijks aan moeten werken, maar je moet proactief omgaan met stress.

De vecht- of vluchtreactie heeft een duidelijk doel en functie, maar het zou niet moeten worden geactiveerd over alledaagse, niet-bedreigende stressoren zoals verkeer, e-mails of rekeningen. En als dat wel het geval is, dan is het de bedoeling dat je vaardig wordt in het bewust zijn wanneer de reactie wordt geactiveerd, en dat je in staat bent jezelf terug te brengen naar de basislijn.

Delen

angststoornis stressmanagement