In een zeer interessant artikel doet het Nederlandse farmaceutische bedrijf NeuroSearch, in samenwerking met het Canadese onderzoeksbedrijf Kendle Early Stage, verslag van de subjectieve en objectieve effecten van de nieuwe drievoudige heropname-remmer Tesofensine bij gebruikers van recreatieve stimulerende middelen.
Tesofensine is een geneesmiddel dat NeuroSearch ontwikkelt tegen zwaarlijvigheid, en zij melden dat het in vroege klinische proeven uitstekende gewichtsverliesbevorderende eigenschappen heeft laten zien, hoewel ze dat natuurlijk zouden zeggen. Wat “tes-fens” zo interessant maakt is de manier waarop het werkt: het is een drievoudige heropname-remmer of SNDRI, die werkt op drie neurotransmitters: serotonine, dopamine en noradrenaline. De enige drug van deze klasse die op grote schaal wordt gebruikt is cocaïne. Zoals u kunt zien, lijken de twee drugs chemisch behoorlijk op elkaar.
Experimentele SNDRI’s zijn op dit moment hot. Men hoopt dat ze effectieve behandelingen kunnen zijn voor obesitas, depressie en wie weet wat nog meer. SNRI’s, die de heropname van serotonine en noradrenaline remmen, maar niet die van dopamine, zijn bekend als antidepressiva (b.v. venlafaxine oftewel Effexor) en afslankmiddelen (sibutramine). De gedachte is dat als twee monoamines goed zijn, drie nog beter moet zijn.
Maar het probleem is dat medicijnen die de heropname van dopamine remmen, krachtige stimulerende middelen zijn met het vermogen je zo high als een vlieger te maken. Of om het technisch uit te drukken: ze “hebben een sterk misbruikpotentieel”. De bekendste zijn amfetamine, methamfetamine, en, jawel, cocaïne. Hier is een Mickey Mouse strip uit 1951 die laat zien wat amfetamine doet…
Daarom is dit nieuwe artikel zo interessant. De auteurs gaven tesofensine, in verschillende doses, aan 52 vrijwilligers, die allemaal recreatieve gebruikers waren van illegale stimulerende middelen: het idee is dat zulke ervaren mensen het best in staat zijn om u te vertellen of een bepaalde drug een misbruikt stimulerend middel is of niet. Wat een uitstekend idee lijkt.
Wat gebeurde er? Niet veel: naar de mening van de deskundige rechters is een enkele dosis tesofensine van 1, 6 of 9 mg, een complete uitwas, man. 1 mg had geen enkel merkbaar effect boven placebo. 6 mg en 9 mg wel, maar ze werden niet als plezierig of als amfetamine-achtig ervaren; als er al iets was, waren ze licht onaangenaam.
Daarentegen vonden de vrijwilligers 30 mg d-amfetamine erg lekker – geen verrassing daar – maar ze vonden het antidepressivum bupropion, of het ADHD-medicijn atomoxetine niet lekker. Alles was overigens dubbelblind, en het feit dat er niet één maar drie vergelijkingsmedicijnen waren, alsmede een inert placebo, betekent dat deze studie actieve placebo-effecten zal hebben vermeden.
Er traden geen ernstige bijwerkingen op, maar de hogere doses tesofensine verhoogden de bloeddruk en veroorzaakten slapeloosheid. Bedenk dat voor zwaarlijvigheid de laagste dosis 1 mg het meest veelbelovend lijkt te zijn en dat deze dosis niet veel bijwerkingen veroorzaakte. Over het geheel genomen lijken deze resultaten behoorlijk overtuigend: tesofensine is geen pretje.
Waarom niet, als je bedenkt dat het zo op cocaïne lijkt? Het antwoord is bijna zeker dat het gewoon te traag is. Na orale inname duurt het 5 tot 8 uur voordat de bloedspiegel zijn piek bereikt, en het blijft wekenlang in het lichaam aanwezig (halfwaardetijd van ~ 220 uur.) Als je cocaïne snuift, wordt de piek in het bloed binnen enkele minuten bereikt en is de halfwaardetijd minder dan een uur.
In het algemeen geldt dat hoe sneller een drug in het bloed komt, hoe aangenamer het is: dit is de reden waarom mensen recreatieve drugs snuiven, roken en injecteren, in plaats van ze te slikken. Crack is dezelfde drug als gewone cocaïne, maar het kan worden gerookt, wat nog sneller gaat dan snuiven. Vergeleken met drugs van misbruik is tesofensine belachelijk langzaam om het lichaam binnen te komen en te verlaten.
Maar dit doet wel de vraag rijzen of bij herhaald gebruik de niveaus zich kunnen opbouwen en effecten kunnen veroorzaken die heel anders zijn dan die welke werden waargenomen in deze studie, waarin slechts één dosis werd gebruikt. Het heeft een halfwaardetijd van 220 uur, wat betekent dat 9 dagen nadat je het hebt ingenomen, de helft nog steeds in je bloedbaan zit! In de obesitasproeven werd het toegediend in een dosis van maximaal 1 mg per dag. Het is onwaarschijnlijk dat het middel daardoor misbruikt kan worden, maar het kan wel veel bijwerkingen veroorzaken. We zullen gewoon moeten afwachten …
Schoedel, K., Meier, D., Chakraborty, B., Manniche, P., & Sellers, E. (2010). Subjective and Objective Effects of the Novel Triple Reuptake Inhibitor Tesofensine in Recreational Stimulant Users. Klinische farmacologie & Therapeutica, 88 (1), 69-78. DOI: 10.1038/clpt.2010.67