“Laat China slapen, want als het ontwaakt, zal het de wereld opschudden.”

Bijna twee eeuwen geleden waarschuwde Napoleon Bonaparte met deze beroemde woorden de wereld, en met name het Westen, voor het potentieel van China. Ondanks deze vroege waarschuwing hebben veel westerlingen, vooral Amerikanen, ervoor gekozen de woorden van Napoleon te negeren. Vandaag vinden zij het moeilijk om zich aan te passen aan de huidige realiteit dat een land dat drie decennia geleden nog ver onder hun economische peil lag, nu met ordes van grootte is opgeklommen om hun status quo uit te dagen en ernaar te streven hen te leiden.

Dat is vooral te wijten aan de totale onwetendheid en het gebrek aan erkenning van de westerse beleidsmakers over de Chinese geschiedenis en de rol van China in de huidige opkomst. Gedurende het grootste deel van de laatste 5000 jaar was China het centrum van rijkdom, cultuur, technologie en macht in de wereld, gesteund door sterke keizerrijken. De 19e en 20e eeuw waren een korte aberratie.

Van de 13 Chinese dynastieën gedurende die 5000 jaar, werden de meeste geregeerd door Xia, Shang, Zhou, Qin en Han, en alle van hen richtten zich op het creëren van een meer verenigd en sterker China. Deze lange dynastieke perioden zorgden voor de broodnodige stabiliteit en het vermogen om de vorige erfenis in stand te houden.

Maar het is ook waar dat China gedurende het grootste deel van zijn geschiedenis heeft geworsteld om een aantal moeilijkheden te overwinnen die werden veroorzaakt door geografische beperkingen en een andere etnische gedachteklasse die het van wereldwijde superioriteit hebben weerhouden.

Terwijl het Westen maximale welvaart verkreeg nadat het ondubbelzinnig een liberale orde had gesteund in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, is veel van de huidige opkomst van het Chinese ethos voor de moderne Chinese droom of Chinese wereldorde het resultaat van de erfenis en visie van één man. Zijn naam was Qin Shi Huang.

Het idee van China omzetten in realiteit

De twee grootste symbolen van de Chinese historische prestatie zijn de Chinese Muur en het Terracotta Leger. Beide zijn gemaakt door een van de meest polariserende figuren in de Chinese geschiedenis.

Qin Shi Huang is een spilfiguur in de Chinese geschiedenis en de meest controversiële. Hij was de koning van de Qin tijdens de Warring States Periode. Hij versloeg de andere zes staten van China in een meedogenloze oorlog en werd vervolgens de eerste keizer van een verenigd China in 221 v. Chr.

Nadat hij China had verenigd, splitste hij het land op in 36 regio’s en voerde vervolgens een reeks grote hervormingen door die het land verder verenigden, zoals een nieuw Chinees schrift, een nieuwe munteenheid en een nieuw systeem van maten en gewichten.

Hij ontwikkelde het Chinese examensysteem voor de ambtenarij volledig, een meritocratisch systeem dat talenten uit heel China aantrok, waarbij zelfs jongeren uit de armste families theoretisch tot de gelederen van de geschoolde elite konden toetreden door voor het examen te slagen.

Nadat hij China cultureel, economisch en politiek had verbonden door middel van één taal, één munt en één systeem, ging hij verder met het fysiek verbinden van China. Hij ondernam vele gigantische bouwprojecten zoals de Grote Muur om zijn steden te beschermen tegen aanvallers uit de noordelijke regio. Het was het eerste van dergelijke infrastructuurprojecten in de wereld, dat een wonder was in zijn complexiteit en het gebruik van hulpbronnen.

Het tweede sleutelproject was het Ling Kanaal, dat de Xiang Rivier en Li Jiang Rivier met elkaar verbond. Het was een enorm project in die tijd, omdat het vervoer over water tussen Noord- en Zuid-China mogelijk maakte. De belangrijkste reden achter de bouw van het kanaal was het vervoer van voorraden naar het leger en door heel China en zo de expansie van China in zuidwest Azië te bevorderen.

Hij bouwde een enorm wegennet dat grote delen van China met elkaar verbond en een mausoleum dat werd bewaakt door een levensgroot Terracotta Leger, ten koste van gewone mensenlevens. Hij leverde vele belangrijke bijdragen die zijn rijk ten goede kwamen en een blijvend stempel drukten op de latere Chinese geschiedenis en een ijkpunt vormden voor toekomstige Chinese keizers.

Ondanks al deze prestaties wordt hij niet bepaald herinnerd als een welwillende heerser die zich om het volk bekommerde. In plaats daarvan is hij door latere generaties vaak gezien als een tirannieke en autoritaire heerser.

Qin Shi Huang regeerde alle Chinese staten met een enkele filosofie die bekend staat als legalisme. Hij verbood en verbrandde vele boeken en begroef enkele geleerden levend die zijn ideologieën in twijfel trokken. Hij was paranoïde, vooral ten opzichte van geleerden en intellectuelen, die hij als een last voor de samenleving beschouwde.

Maar zelfs vandaag de dag speelt zijn nalatenschap een belangrijke rol in de stabiliteit en welvaart en motivatie voor het aanjagen van de Chinese verjonging. Moderne Chinese leiders putten inspiratie uit zijn visie en brutaliteit om hun politieke kandidatuur te stellen in naam van de verbetering van het Chinese volk.

Maar er is één leider in het bijzonder die bijna in de voetsporen van Qin Shi Huang treedt, en dat is Xi Jinping.

‘Reïncarnatie’ van Qin Shi Huang

Toen Xi Jinping werd gekozen als opvolger van de Chinese president Hu Jintao, vroeg de hele wereld zich af wat voor soort leiderschapsstijl hij zou vertonen. Een van de beste manieren om de stijl van een leider te beoordelen is te kijken naar zijn verleden, zijn opvoeding en omgeving, die zijn karakter maken. Als een persoon veel ontberingen heeft doorstaan, is de kans groter dat hij moedige beslissingen zal nemen, ongeacht de gevolgen.

Xi bracht het grootste deel van zijn jeugd door op het platteland van Shaanxi, waar hij ontberingen moest doorstaan en als schaapherder moest werken, in tegenstelling tot andere prinsjes van China die een tamelijk luxueus leven hadden. Het is niet louter toeval dat Xian, de hoofdstad van Shaanxi, nauw verbonden was met Qin Shi Huang, aangezien het de hoofdstad was van de Qin-dynastie en van het beroemde Terracottaleger. Het is dus geen verrassing dat Xi’s stijl van leidinggeven veel gelijkenis vertoont met die van Qin Shi Huang.

In 2017 heeft hij een glimp laten zien van hoe China er onder zijn bewind uit zou zien. Voor het eerst in de geschiedenis van de Communistische Partij van China werd het idee van collectief leiderschap losgelaten en werd Xi unaniem gekozen tot president voor het leven.

Dat werd gevolgd door de oprichting en bevordering van de “Xi Jinping-gedachte”, die voornamelijk gericht was op drie dingen: internationale betrekkingen op basis van eerlijkheid, rechtvaardigheid en zonder militaire alliantie; ten tweede, het vervangen van het traditionele westerse denken door Chinese waarden en een meer beslissende leidersrol in internationale aangelegenheden; en ten laatste, dat het buitenlandse beleid van China de Chinese soevereiniteit, veiligheid en ontwikkelingsbelangen moet waarborgen.

Het was losjes gebaseerd op de opvattingen van Qin over legalisme, waarbij de staat geen verantwoording kan afleggen aan mensen, ongeacht de gevolgen van een beslissing. Meer nog, Xi ziet geen plaats voor politieke experimenten of liberale waarden in China, de burgermaatschappij en de universele rechten van de mens.

Net als de eerste keizer toont Xi de ambitie van een supermacht door middel van gigantische projecten zoals het Belt and Road-initiatief, de upgrade van Chinese steden tot slimme steden door middel van 5G (telecom van de vijfde generatie) en kunstmatige intelligentie, en het trekken van meer landen in de ambitus van het Chinese financiële systeem.

Nog maar een paar jaar geleden waren veel Amerikaanse waarnemers van mening dat China de liberale internationale orde zou accepteren en de rol van tweede viool zou spelen. Maar zijn huidige acties in de Zuid-Chinese Zee, Hong Kong en Taiwan, en aan de Indiase grenzen, laten een ander beeld zien. China wil zijn regionale rol uitbreiden door eerst andere partijen onder druk te zetten om zijn hegemonie te accepteren en zich tegelijkertijd op te stellen om het wereldleiderschap van Amerika in de toekomst uit te dagen.

Het enige wat opvalt aan Xi is dat hij niet langer alleen China wil regeren.