Toen het Hooggerechtshof een uitspraak deed waarbij een wet in Louisiana werd verworpen die de toegang tot abortus in die staat zou hebben beperkt, vierden progressieven feest. Hun redenering op 29 juni was eenvoudig: Door zich bij de liberale rechters van het hof aan te sluiten, had opperrechter John Roberts zijn toewijding aan het principe van precedentwerking bewezen.

Maar het hof had ook verschillende zaken – allemaal grote overwinningen voor abortusrechten – teruggestuurd naar lagere rechtbanken voor heroverweging.

Die stappen, en een nadere beschouwing van de beslissing in de zaak in Louisiana, genaamd June Medical v. Russo, maakten het veel minder duidelijk wie er gewonnen had. In mijn recente boek “Abortus en de wet in Amerika: Roe v. Wade to the Present,” verken ik de geschiedenis van de stapsgewijze aanval op abortus die door June Medical in een stroomversnelling is gebracht. Mensen die zich verzetten tegen het baanbrekende Roe-arrest uit 1973, dat abortus legaliseerde, hebben lang gepland om het besluit een duizendvoudige doodsteek te geven, en June Medical maakt dat veel gemakkelijker.

Wat komt hierna

Er is geen tekort aan abortuszaken die bij het volgende Hooggerechtshof zouden kunnen belanden – er zijn er al minstens 16 in de pijplijn. Laten we beginnen met de zaken die het hof net heeft teruggestuurd voor heroverweging. Het 7e Circuit Court of Appeals moet nu een tweede blik werpen op zijn beslissingen die twee beperkingen in Indiana verwerpen.

Een vereiste dat abortusaanbieders een zwangere vrouw haar echografie laten zien, haar naar de hartslag van haar foetus laten luisteren en vervolgens 18 uur wachten voordat ze een abortus uitvoeren – tenzij de patiënt schriftelijk weigert.

De tweede staatswet verscherpte de beperkingen die van toepassing waren op minderjarigen, en vereiste dat een rechter de ouders van een jonge vrouw op de hoogte bracht, zelfs wanneer een rechtbank al had vastgesteld dat abortus in haar belang zou zijn – of dat ze volwassen genoeg was om haar eigen beslissing te nemen.

Het lagere gerechtshof vertellen om de zaak opnieuw te bekijken en tot een beter resultaat te komen, betekent meestal dat het gerechtshof het mis had – wat aangeeft dat de voorschriften waarschijnlijk grondwettelijk zijn. Het geeft ook aan dat opperrechter Roberts in feite de regels voor abortusbeperkingen heeft versoepeld en het voor staten alleen maar veel gemakkelijker heeft gemaakt om ze aan te nemen. Maar de zaken in Indiana zijn niet de enige die waarschijnlijk bij het Hooggerechtshof zullen belanden.

De nasleep van June Medical

Sinds de uitspraak van het Hof in 1992 in Planned Parenthood v. Casey is de uiteindelijke vraag in abortuszaken of een bepaalde wet het recht van een vrouw op abortus te veel belemmert.

Vóór dit meest recente besluit in juni moesten rechtbanken die vraag beantwoorden door de kosten en baten van abortusbeperkingen tegen elkaar af te wegen. Dat betekende dat nutteloze wetten vaak mislukten uitdagingen voor de rechter. In 2016 heeft het hof bijvoorbeeld een wet verworpen die vereist dat abortusklinieken voldoen aan de normen die zijn vastgesteld voor ambulante chirurgische centra.

Een meerderheid van het Hooggerechtshof zag geen nut in de wet. Immers, bij veel vroege abortussen moest een vrouw pillen slikken, geen operatie. En zelfs als een vrouw complicaties kreeg na een abortus, gebeurde dat meestal veel later, en ruim nadat ze de kliniek had verlaten. Het besluit vertelde wetgevers die abortus wilden beperken dat ze moesten bewijzen dat hun wetten een nuttig doel dienden.

Roberts veranderde dat allemaal in juni Medisch. Nu zal het hof niet langer overwegen of een wet enig nut heeft. En Roberts lijkt een heel ander – en veel beperkter – idee te hebben over wat een last is.

Dat kan betekenen dat het moeilijker wordt voor vrouwen om te bewijzen dat een abortusbeperking – in plaats van een andere dwang – de sluiting van een abortuskliniek veroorzaakte en daarmee een onnodige last veroorzaakte. Het kan betekenen dat het hof er niet langer om geeft of een vrouw honderden kilometers moet reizen of de staat moet verlaten om een abortus te krijgen, of dat ze een lagere kwaliteit van zorg krijgt als gevolg van een bestaande wet. Roberts leek sceptisch dat deze lasten de grens overschrijden. Als de nieuwe rechter van het Hof zal zijn mening over deze zaak de doorslag geven.

Alternatieve anti-abortusstrategieën

Verschillende andere beperkingen moeten in de gaten worden gehouden. Zeventien staten verbieden abortussen na 20 weken, op basis van de omstreden theorie dat foetale pijn mogelijk wordt op dat moment van de zwangerschap. Andere verbieden dilatatie en evacuatie, de meest voorkomende procedure na het eerste trimester. Beide soorten wetten bouwen voort op de laatste grote overwinning van abortusvijanden, Gonzales v. Carhart, een beslissing uit 2007 die een federaal verbod op dilatatie en extractie handhaafde, een specifieke techniek die het Congres gedeeltelijke geboorte-abortus noemde.

In Gonzales beweerde het hof dat wanneer er wetenschappelijke onzekerheid was, wetgevers meer vrijheid hadden om te manoeuvreren. Nu gebruiken abortusvijanden wetenschappelijke onzekerheid om veel bredere beperkingen te rechtvaardigen. Die speelruimte zou Roberts het soort dekking kunnen geven dat hij nodig heeft om abortusrechten aan te tasten. In plaats van het precedent te negeren, zou het hof kunnen beweren het uit te breiden, terwijl het verder gaat op de weg naar de eliminatie van Roe.

Recentelijk hebben staten ingezet op wetten die abortuspolitiek en explosieve vragen over raciale rechtvaardigheid samenbrengen. Mississippi en Tennessee werden de laatste staten die abortus verbieden op basis van het ras, geslacht of handicap van de foetus. Het Hooggerechtshof heeft de rechtmatigheid van een van deze wetten ontweken, waardoor de kwestie langer kan doorsijpelen in de lagere rechtbanken.

Roe omkeren?

Het is nog steeds mogelijk dat het hof een veel ingrijpender verbod zou bekrachtigen. Vorig jaar, nadat president Donald Trump een conservatieve meerderheid voor het Hooggerechtshof leek te hebben gecreëerd, haastten staten zich om wetten aan te nemen die abortus vanaf de zesde week van de zwangerschap verbieden, wanneer een arts foetale hartactiviteit kan detecteren.

Om zo’n wet te handhaven, zou het hof Roe en Casey moeten omverwerpen, die beide elk abortusverbod vóór levensvatbaarheid verbieden. Maar rode staats wetgevers willen het hof dwingen om Roe te heroverwegen. Roberts weigerde in juni een van beide zaken nietig te verklaren, maar hij benadrukte dat niemand hem daarom had gevraagd. Hij is misschien wel bereid als de vraag direct gesteld wordt. En ik denk dat het slechts een kwestie van tijd is tot iemand een specifiek verzoek doet.

June Medical lijkt me geen overwinning voor abortusrechten. Het lot van Roe is onzekerder dan ooit. Naar mijn mening zijn de bedreigingen voor abortus nauwelijks verminderd, en John Roberts, de beslissende stem in June Medical, zou wel eens degene kunnen zijn om ze uit te voeren.