Mitologia Grecka >> Bogowie Greccy >> Bogowie Pierwotni >> Bogowie Nieba >> Aether (Aither)

AITHER (Aether) był pierwotnym bogiem (protogenos) światła i jasnego, niebieskim eterem niebios. Jego mgły wypełniały przestrzeń między stałą kopułą nieba (ouranos) a przezroczystymi mgłami związanego z ziemią powietrza (khaos, aer). Wieczorem jego matka Nyx zaciągała swój ciemny welon na niebie, przesłaniając eter i sprowadzając noc. Rano jego siostra i żona Hemera rozpraszała nocną mgłę, odsłaniając lśniący, błękitny eter dnia. W starożytnych kosmogoniach noc i dzień były uważane za elementy oddzielne od słońca.

Aither był jednym z trzech „airs”. Środkowym powietrzem był aer lub khaos, bezbarwna mgła, która spowijała świat śmiertelny. Niższym powietrzem był erebos, mgła ciemności, która spowijała ciemne miejsca pod ziemią i królestwo zmarłych. Trzecim powietrzem było górne powietrze aither, mgła światła i błękitu niebiańskiego eteru. Aither spowijał szczyty górskie, chmury, gwiazdy, słońce i księżyc.

Żeńskim odpowiednikiem eteru była Aithre (Aethra), tytanka czystego, błękitnego nieba i matka słońca i księżyca.

RODZINA AETHER

PARENCI

EREBOS & NYX (Hezjod Teogonia 124, Cyceron De Natura Deorum 3.17)
EREBOS (Arystofanes Ptaki 1189)
KHRONOS & ANANKE (Argonautyka orficka 12, Fragment orficki 54)
KHRONOS (Rapsodie orfickie 66)
KHAOS (Przedmowa Hyginusa)

OFFSPRING PROTOGENOI

OURANOS (Alcman Frag 61, Kallimachus Frag 498, Cyceron De Natura Deorum 3.17)
GAIA, OURANOS, THALASSA (przez Hemera) (Przedmowa Hyginusa)
NEPHELAI (Arystofanes Chmury 563)

OFFSPRING DAIMONES

ALGOS (DOLOR), DOLOS (DOLUS), LYSSA (IRA), PENTHOS (LUCTUS), PSEUDOLOGOS (MENDACIUM), HORKOS (JUSIURANDUM), POINE (ULTIO), ? (INTEMPERANTIA), AMPHILOGIA (ALTERCATIO), LETHE (OBLIVIO), AERGIA (SOCORDIA), DEIMOS (TIMOR), ? (SUPERBIA), ? (INCESTUM), HYSMINA (PUGNA) (przez Gaję) (Przedmowa Hyginusa)

ENCYKLOPEDIA

AETHER (Aithêr), upersonifikowana idea mitycznych kosmogonii. Według Hyginusa (Fab. Pref. s. 1, wyd. Staveren) był on, wraz z Nocą, Dniem i Erebusem, spłodzony przez Chaos i Caligo (Ciemność). Według Hezjoda (Theog. 124), Aether był synem Erebusa i jego siostry Nocy, oraz bratem Dnia. (Comp. Phornut. De Nat. Deor. 16.) Dziećmi Aethera i Dnia były Ziemia, Niebo i Morze, a z jego związku z Ziemią wyrosły wszystkie wady, które niszczą rodzaj ludzki, a także Giganci i Tytani. (Hygin. Fab. Prof. s. 2, &c.) Te relacje pokazują, że w greckich kosmogoniach eter był uważany za jedną z elementarnych substancji, z których uformował się wszechświat. W hymnach orfickich(4) Aether pojawia się jako dusza świata, z której emanuje wszelkie życie, idea ta została również przyjęta przez niektórych wczesnych filozofów greckich. W późniejszych czasach Aether był uważany za szeroką przestrzeń Nieba, siedzibę bogów, a Zeus za Pana Aetheru, lub samego Aetheru uosobionego. (Pacuv. ap. Cic. de Nat. Deor. ii. 36, 40; Lucret. v. 499; Virg. Aen. xii. 140, Georg. ii. 325.)

Źródło: Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology (Słownik biografii i mitologii greckiej i rzymskiej).

Nazwy alternatywne

CYTATY Z LITERATURY KLASYCZNEJ

AETHER & URODZINY KOSMOSU

I. KOSMOGONIA HESIODA

Hesiod, Theogony 124 ff (przeł. Evelyn-White) (epopeja grecka VIII lub VII w. p.n.e.) :
„Z Nyx (Noc) narodzili się Aither (Aether, Światło) i Hemera (Dzień), których poczęła i odziedziczyła ze związku w miłości z Erebosem (Erebus, Ciemność).”

Cicero, De Natura Deorum 3. 17 (przeł. Rackham) (rzymski retor C1st p.n.e.) :
” rodzice Caelusa (Niebo), Aether (Górne Powietrze) i Dies (Dzień) muszą być uważani za bogów … są oni legendarnie dziećmi Erebusa (Ciemność) i Nox (Noc) .”

Pseudo-Hyginus, Przedmowa (przeł. Grant) (rzymski mitograf C2nd n.e.) :
„Od Chaosu : Caligine (Ciemność).
Z Chaosu : Nox (Noc) , Dies (Dzień) , Erebus, Aether.
Z Aether i Dies (Dzień) : Terra (Ziemia) , Caelum (Niebo) , Mare (Morze) .
Z Aether i Terra (Ziemia) : Dolor (Żal), Dolus (Podstęp), Ira (Gniew), Luctus (Lament), Mendacium (Fałsz), Jusiurandum (Przysięga), Vltio (Zemsta), Intemperantia (Nieumiarkowanie), Altercatio (kłótnia), Obliuio (zapomnienie), Socordia (lenistwo), Timor (strach), Superbia (pycha), Incestum (kazirodztwo), Pugna (walka),
Oceanus, Themis, Tartarus, Pontus; oraz Titanes: Briareus, Gyes, Steropes, Atlas, Hyperion i Polus , Saturnus , Ops , Moneta , Dione; oraz trzy Furiae (Furie) , mianowicie Alecto, Megaera, Tisiphone.”

II. KOSMOGONIA ALCMANA

Alcman, Fragment 61 (z Eustathius on Iliad) (przeł. Campbell, Vol. Greek Lyric II) (liryka grecka C7th p.n.e.) :
„Ojciec Ouranos (Uranus, Niebo), jak już powiedziano, jest nazywany Akmon (Acmon), ponieważ niebiański ruch jest niestrudzony (akamatos); a synowie Ouranos są Akmonidai (Acmonidae): starożytni sprawiają, że te dwa punkty są jasne. Alkman (Alcman), powiadają, mówi, że niebo należy do Akmona.”

Alcman, Fragment 5 (z Scholia) (przeł. Campbell, Vol. Greek Lyric II) (liryka grecka C7th p.n.e.) :
„’ Thetis (Stworzenie). Po niej, starożytne Poros (Contriver) i Tekmor (Tecmor, Ordynans) ’ . A trzeci, Skotos (Scotus, Ciemność) ’ : ponieważ nie powstało jeszcze ani słońce, ani ranek, lecz materia była jeszcze niezróżnicowana. Tak więc w tej samej chwili powstał Poros i Tekmor i Skotos. Amar (Dzień) i Melana (Księżyc) i po trzecie Skotos (Ciemność) aż do Marmarugas (Błyski) ’ : dni nie oznaczają po prostu dnia, ale zawierają ideę słońca. Wcześniej istniała tylko ciemność, a potem, gdy została zróżnicowana, powstało światło.”

Callimachus, Fragment 498 (przeł. Trypanis) (grecki poeta z III w. p.n.e.) :
” obracający się Akmonides (Acmonides), syn Akmona (Acmon) .”

III. KOSMOGONIA ORFICZNA

Arystofanes, Ptaki 1139 (przeł. O’Neill) (komedia grecka V-IV w. p.n.e.) :
„Aer (Powietrze) , syn Erebosa (Erebus), w którym unoszą się obłoki (nefalei).”

Orphica, Theogonies Fragment 54 (z Damascius) (trans. West) (hymny greckie C3rd – C2nd p.n.e.) :
„Wielki Khronos (Chronos, niekończący się Czas), którego w nim znaleźliśmy , ojciec Aither (Aether, Światło) i Khaos (Chaos, Przepaść) . Zaiste, również w tej teologii, w tym Khronosie (Czasie), wąż ma potomstwo, w liczbie trzech: wilgotny Aither (Aether, Światło) – cytuję -, nieograniczony Khaos (Chaos), i jako trzeci, mglisty Erebos (Ciemność) …. Wśród nich, mówi, Khronos (Chronos, Czas) wygenerował jajo – ta tradycja również czyni je wygenerowanym przez Khronosa i zrodzonym 'wśród’ nich, ponieważ to z nich powstaje trzecia Inteligentna triada. Czym zatem jest ta triada? Jajo; dyada dwóch natur wewnątrz niego – męskiej i żeńskiej – oraz mnogość różnych nasion pomiędzy nimi; i po trzecie bezcielesny bóg ze złotymi skrzydłami na ramionach, łbami byków rosnącymi na jego bokach, a na jego głowie monstrualny wąż, przedstawiający wygląd wszystkich rodzajów form zwierzęcych.”

Orphic Rhapsodies 66 (fragmenty) :
„Ten Khronos (Chronos, Nieustający Czas), o nieśmiertelnych zasobach, spłodził Aither (Aether, Światło) i wielkiego Khaosa (Chaos, Przepaść), rozległego w tę i tamtą stronę, bez granicy poniżej, bez podstawy, bez miejsca do osiedlenia się. Wtedy wielki Khronos stworzył z (lub w) boskiego Aither (Aether) jasne, białe jajo.”

Orphica, Epicuras Fragment (z Epiphanius) :
„I mówi, że świat zaczął się na podobieństwo jaja, a Wiatr oplatający jajo wężem jak wieniec lub pas zaczął zwężać naturę. Starając się z większą siłą ścisnąć całą materię, podzielił świat na dwie półkule, a potem atomy uporządkowały się, lżejsze i delikatniejsze we wszechświecie uniosły się w górę i stały się jasnym Powietrzem i rozrzedzonym Wiatrem, podczas gdy najcięższe i najbrudniejsze zboczyły w dół, stając się Ziemią (Ge), zarówno suchym lądem, jak i płynnymi wodami. A atomy poruszają się same i przez siebie w ramach obrotu Nieba i Gwiazd, wszystko wciąż jest napędzane przez wężowy wiatr.”

Orphica, Argonautica 12 ff (przeł. West) (grecki epos C4th do C6th A.D.) :
„Po pierwsze, starożytny Khaos (Chaos’) surowy Ananke (Nieuchronność), i Khronos (Chronos, Czas), który hodował w swoich bezkresnych zwojach Aither (Aether, Światło) i dwupłciowy, dwulicowy, chwalebny Eros .”

AETHER GOD OF HEAVENLY LIGHT

Aeschylus, Prometheus Bound 88 ff (trans. Weir Smyth) (tragedia grecka C5th p.n.e.) :
” „O ty jasne niebo niebieskie (dios aithêr), ty jerzyku-skrzydlaty wietrze (takhypteroi pnoiai), ty rzeko-wodzie (pêgai potamôn), i nieskończony śmiechu fal morskich (pontos), o wszechświatowa matko Ziemi (panmêtôr gê), i ty, wszechwidząca orbio słońca (panoptês kyklos hêlios), do ciebie wołam! Zobacz, co ja, bóg, znoszę od bogów.”

Ajschylos, Prometeusz Wiązanka 1091 ff :
„Prometeusz : 'O święta matko (mêtêr sebas) moja, o ty firmamencie (aithêr), który obracasz wspólne światło wszystkich (phaos pantôn), ty widzisz krzywdy, których doznaję!'”

Arystofanes, Ptaki 264 ff (przeł. O’Neill) (komedia grecka C5th do 4th p.n.e.) :
„Sokrates (Sokrates) : Give heed to the prayers. (W hierofantyczny ton) Oh! najbardziej potężny król, the boundless Aer (Powietrze), który keepest the ziemia zawieszony w przestrzeni, thou jasny Aither (Aether, Górny Powietrze) i ye czcigodny boginie, the Nephelai (Nephelae, Chmury).”

Aristophanes, Ptaki 563 ff :
„Pierwszy Semi-Chorus (śpiew) : . . . Przywołuję mojego wspaniałego ojca, boskiego Aither (Aether), uniwersalnego podtrzymywacza życia.”

Arystofanes, Thesmophriazusae 273 ff :
„Przysięgam na Aither (Aether), miejsce zamieszkania króla bogów.”

Arystofanes, Thesmophoriazusae 1075 ff :
„O! ty boska Nyx (Noc)! jak powoli twój rydwan wlecze się przez gwiaździste sklepienie, przez święte królestwa Aither (eteru, górnego powietrza) i potężnego Olymposu.”

Platon, Cratylus 400d & 410b (przeł. Fowler) (grecki filozof C4th p.n.e.) :
„
Sokrates (Sokrates) : Zapytajmy, co ludzie myśleli nadając im imiona … . Pierwsi ludzie, którzy nadawali imiona, nie byli zwykłymi ludźmi, ale wysoko postawionymi myślicielami i wielkimi mówcami… Ale dlaczego nie powiesz o innym rodzaju bogów, takich jak słońce, księżyc, gwiazdy, ziemia, eter, powietrze, ogień, woda, pory roku i rok? …
Sokrates: Powietrze nazywa się aêr, bo podnosi (airei) rzeczy z ziemi, albo dlatego, że zawsze płynie (aei rhei), albo dlatego, że z jego przepływu powstaje wiatr? . . . Słowo aithêr (eter) rozumiem w ten sposób: ponieważ zawsze biegnie i płynie w powietrzu (aei thei peri ton aera rheon), może być właściwie nazwane aeitheêra.”

Orphic Hymn 5 to Ether (trans. Taylor) (Greek hymns C3rd p.n.e. to 2nd A.D.) :
„To Aither (Aether), Fumigation from Saffron. O kiedykolwiek nieokiełznany Aither, podnosić na wysoki, w Zeus’ dominium, władca the niebo; wielki porcja the gwiazda (astron) i księżycowy światło, i the słońce, z olśniewający połysk jaskrawy; all-taming władza, eteryczny błyszczący ogień, che żywy podmuch the upał życie inspirować; the świat najlepszy element, światło-nośny władza, z gwiezdny blask błyszczący, wspaniały kwiat; o słuchać mój suppliant’s modlitwa, i móc twój rama być kiedykolwiek niewinny, pogodny i oswojony.”

Cicero, De Natura Deorum 1. 14 (przeł. Rackham) (rzymski retor C1st p.n.e.) :
” decyduje, że najbardziej niekwestionowanym bóstwem jest ta odległa wszechogarniająca ognista atmosfera zwana eterem, która otacza i obejmuje wszechświat po jego zewnętrznej stronie na niezwykle wzniosłej wysokości.”

ŹRÓDŁA

Greckie

• Hesiod, Theogony – grecka epopeja C8th – 7th p.n.e.
• Liryka grecka I Alcman, Fragmenty – liryka grecka C7th p.n.e.
• Ajschylos, Prometeusz związany – tragedia grecka C5. p.n.e.
• Arystofanes, Ptaki – komedia grecka C5. p.n.e.
• Arystofanes, Chmury – komedia grecka C5. p.n.e.C.
• Arystofanes, Thesmophoriazusae – komedia grecka C5th – 4th p.n.e.
• Plato, Cratylus – filozofia grecka C4th p.n.e.
• Callimachus, Fragmenty – poezja grecka C3rd B.C.
• Hymny orfickie – hymny greckie C3rd B.C. – C2nd A.D.
• Orphica, Fragmenty – hymny greckie C3rd B.C. C. – C2nd A.D.

ROMAN

• Hyginus, Fabulae – Latin Mythography C2nd A.D.
• Cicero, De Natura Deorum – Latin Rhetoric C1st B.C.

BIBLIOGRAFIA

Pełna bibliografia tłumaczeń cytowanych na tej stronie.

.