Esencja nauczania Buddy może być podsumowana w Czterech Szlachetnych Prawdach, a wewnątrz nich, cenny i praktyczny przewodnik mający na celu zakończenie cierpienia: Ośmiokrotna Ścieżka.

Nauki Ośmiokrotnej Ścieżki początkowo pojawiły się w pierwszym kazaniu Buddy o Czterech Szlachetnych Prawdach, które wygłosił po swoim Przebudzeniu, gdzie szczegółowo opisał swoim wyznawcom praktyczną i jasną Ścieżkę do Nirwany.

Osiem Ścieżek podzielonych jest na trzy główne kategorie i składa się z:

1. Mądrości: Prawe Rozumienie i Prawe Myślenie,
2. Postępowanie (lub Moralność): Właściwa Mowa, Właściwe Życie i Właściwe Działanie,
3. Dyscyplina (lub Medytacja): Właściwy Wysiłek, Właściwa Uważność i Właściwa Koncentracja.

Praktyki te mają na celu pomóc nam wyjść poza nasz uwarunkowany umysł, który zaciemnia lub ukrywa naszą prawdziwą naturę, naszą Naturę Buddy.

Ważne jest, aby zauważyć, że te osiem nauk Buddy nie muszą być przestrzegane w żadnej szczególnej kolejności. Nie są one listą kolejnych kroków, ale wyjaśnieniem ośmiu istotnych praktyk wyznawcy buddyzmu. Każda Ścieżka wspiera inne ścieżki i dlatego należy myśleć o nich jako o wzajemnie połączonych.

Co oznacza słowo „słuszny”?

Osmiokrotna Ścieżka jest pełna zwrotów używających słowa „słuszny”, ale istotne jest, aby mieć właściwe zrozumienie tego słowa. Termin „prawy” nie powinien być postrzegany jako synonim dobra (jak w dobro vs. zło), nie ma on znaczenia moralnego.

Zamiast tego, „prawy” jest charakterystyczny dla działań, słów lub myśli, które generują szczęście, wewnętrzny spokój dla nas samych i innych oraz odsuwają nas od cierpienia.

Ścieżka do Ustania Cierpienia

Poniższy opis Ośmiokrotnej Ścieżki pomoże ci właściwie zrozumieć Ścieżkę do Ustania Cierpienia poprzez zbadanie jej ośmiu czynników i ich składników, aby dokładnie określić, czego one dotyczą.

Właściwy Pogląd

Czasami nazywany Właściwą Perspektywą, Właściwym Spojrzeniem lub Właściwym Zrozumieniem, właściwy pogląd jest powszechnie postrzegany jako najważniejszy z ośmiu Ścieżek, ponieważ wpływa na nasze zrozumienie Dharmy i siedmiu innych Ścieżek.

Właściwy pogląd jest zasadniczo posiadaniem poprawnego lub dokładnego zrozumienia życia (w przeciwieństwie do ignoranckich poglądów) opisanego z perspektywy systemu Karmy i Samsary, cyklu odrodzenia. Budda wyjaśnił, że nasze działania, słowa i myśli mają konsekwencje i że będą one generować reperkusje po śmierci. Z buddyjskiego punktu widzenia, śmierć nie jest końcem.

Co więcej, właściwy pogląd przypomina nam o właściwym zrozumieniu Prawdy Dukkha, która mówi nam, że cierpienie jest tworzone przez nasze przywiązanie do pragnienia posiadania (pragnienie), nasze przywiązanie do pragnienia nieposiadania (awersja) i nasze przywiązanie do złudzeń lub ignoranckich poglądów.

Innym aspektem właściwego poglądu jest znaczenie zrozumienia przemijającej natury świata poprzez prawdy o nietrwałości i nie-jaźni doktryny o rzeczywistości.

W ostateczności moglibyśmy powiedzieć, że właściwy pogląd jest faktycznie widzeniem rzeczy takimi jakimi są naprawdę, bez żadnych złudzeń, zamieszania i poznawczych zniekształceń

Podsumowanie właściwego poglądu

• Zrozumienie praw Karmy & Samsary (odrodzenia),
• Unikaj tworzenia cierpienia poprzez porzucenie przywiązania,
• Zrozum nietrwałość wszystkiego i doktrynę nie-ja.
• Postaraj się zobaczyć ponad iluzją, mentalnym zamieszaniem i poznawczymi zniekształceniami.

Właściwa Myśl

Właściwa Myśl jest drugą praktyką Ośmiokrotnej Ścieżki. Znana również jako Właściwa Intencja, właściwa myśl jest bezpośrednio związana z Właściwym Poglądem, ponieważ nasze myśli i intencje powstają z naszego postrzegania rzeczywistości. Rozumiecie tutaj związek?

Poprzez Właściwą Myśl, Budda pouczył nas, że nasze myśli (tak jak nasze czyny i słowa) nieustannie generują Karmę. Dlatego jest całkiem oczywiste, dlaczego podążanie Ścieżką Właściwej Myśli lub Właściwej Intencji jest krytyczne dla uniknięcia przyszłego cierpienia, czy to w tym życiu czy w następnym.

Nasze myśli są bardzo potężne i bezpośrednio wpływają na nasze stany mentalne (takie jak szczęście czy smutek), co z kolei nieuchronnie wpływa na nasze działania. Posiadanie Właściwej Myśli prowadzi do eliminacji szkodliwych myśli (zarówno dla nas samych jak i dla innych) i w naturalny sposób zachęca nas do rozwoju zdrowych stanów umysłu takich jak współczucie, życzliwość, nie przywiązanie.

Jeśli nasze postrzeganie rzeczywistości jest zniekształcone i wypaczone przez mgłę mentalnych kategorii, pojęć, założeń i osądów, skończymy z pewnymi błędnymi i szkodliwymi myślami.

Pomimo, że może to oznaczać kilka różnych rzeczy, właściwy pogląd jest na swoim najczystszym poziomie, zdolnością do odwrócenia się od błędnego cyklu łaknienia i pożądania poprzez zaangażowanie się w życie rozwoju osobistego i etycznego postępowania. Według Buddy, ten stan umysłu jest korzeniem szczęścia.

Podsumowanie Właściwej Myśli

• Pomysły, działania i słowa nieustannie generują Karmę.
• Nasze myśli i intencje powstają z naszego postrzegania rzeczywistości.
• Jeśli nasze postrzeganie rzeczywistości jest zniekształcone i wypaczone, skończymy generując szkodliwe myśli.
• Podążanie za właściwym sposobem myślenia pozwala nam na przyszłe cierpienie sprowadzone na nas przez naszą Karmę.
• Eliminowanie szkodliwych myśli rozwija zdrowe stany umysłu, takie jak współczucie, życzliwość, nie przywiązanie.
• W ostateczności Właściwa Myśl jest odwróceniem się od pragnienia i przywiązania.

Właściwa Mowa

Właściwa Mowa jest trzecią nauką Ośmiokrotnej Ścieżki i w rzeczywistości jest dość łatwa do zrozumienia, ponieważ jest mniej abstrakcyjna niż inne Ścieżki, i ma do czynienia z bezpośrednim zastosowaniem właściwych myśli w komunikacji werbalnej.

W Buddyzmie, właściwa mowa jest głębsza niż tylko unikanie plotek i kłamstw, to naprawdę oznacza używanie mocy mowy aby przynosić korzyści innym, a nie tylko sobie. Kiedy mamy zdrowe myśli, myśli oparte na dobroci i współczuciu, nieuchronnie będziemy wypowiadać słowa, które pomogą, uzdrowią i wesprą innych.

Zbyt często używamy mowy lekko i bez większego zastanowienia, nie pamiętając o wpływie, jaki nasze słowa mogą mieć na innych. Uważność na naszą mowę jest również częścią tej Ścieżki.

Ogólnie mówiąc, są cztery rodzaje mowy których należy unikać:

1. Unikanie fałszywej mowy, szczególnie nie mówienie celowych kłamstw i nie mówienie podstępnie,
2. Unikanie oszczerczej mowy i nie używanie słów złośliwie przeciwko innym,
3. Unikanie ostrych słów które obrażają lub ranią innych, i
4. Unikanie bezmyślnej bezczynnej gadaniny która nie ma celu lub głębi.

Wielu ludzi sprawuje bardzo małą kontrolę nad swoimi ustami, kontrolowanie słów, które wypływają z ust jest bardzo trudne. W rzeczywistości, nic nie jest trudniejsze niż kontrolowanie swoich ust.

Opanowanie dzikich ust, powstrzymywanie się od nawyku mówienia tego, co przychodzi do głowy, gdy jest się zranionym lub rozgniewanym, jest istotną częścią właściwej mowy.

Nigdy nie zapominaj o potędze mowy, ma ona zdolność do zadawania wielu cierpień, a nawet do niszczenia życia. Negatywne lub ostre słowa mogą spowodować, że ludzie, którzy je otrzymują tracą poczucie wartości i mogą wnieść do ich życia wszelkiego rodzaju niepewność i niższość.

Właściwa mowa powinna być praktykowana z uczciwością i szczerością, zachowując w sercu właściwe myśli.

Używajmy mowy, aby leczyć, a nie ranić.

Podsumowanie Właściwej Mowy

• Mowa ma zdolność do zadawania wielu cierpień, a nawet do niszczenia życia.
• Dobroć i współczucie prowadzą do pomocnych, uzdrawiających i wspierających słów do innych.
• Unikaj fałszywej i oszczerczej mowy.
• Unikaj ostrych słów, które obrażają lub ranią innych, unikaj bezmyślnej paplaniny.

Właściwe Działanie

Podobnie jak Właściwe Życie i Właściwa Mowa, Właściwe Działanie jest częścią etycznej części Ścieżki.

Właściwe Działanie jest motywowane przez dobroć, hojność, cierpliwość, tolerancję i żywe pragnienie pomagania innym i zachowania życia. W rezultacie, te pozytywne działania oczyszczają naszą Karmę, przez co mają bezpośredni wpływ na to życie lub następne.

W sercu Właściwego Działania jest Uważność (Mindfulness), całkowita świadomość wszystkich rzeczy, które dzieją się wewnątrz i na zewnątrz nas samych. To bycie świadomym nieskończonej sukcesji teraźniejszych chwil, które dzieją się w naszym ciele, umyśle i świadomości oraz w świecie zewnętrznym. Właściwa Mindfulness to nie tylko pozostawanie świadomym tych rzeczy przez cały czas, ale także unikanie przywiązywania się do nich.

Tradycyjnie Buddha podzielił właściwe działanie na trzy elementy składowe: unikanie zabijania, unikanie kradzieży i unikanie nadużywania seksu.

1- Unikaj zabijania
Pierwszy element Właściwego Działania wiąże się z poszanowaniem życia. W każdej kulturze zabijanie jest uważane za jedno z najgorszych działań, ponieważ dobrowolne odebranie życia czującej istocie jest sprzeczne z naturą.

Będąc świadomym lub świadomym cierpienia spowodowanego niszczeniem życia, dążymy do ochrony wszystkich żywych istot i tej planety, która podtrzymuje życie. Ta dobroć i współczucie dotyczą dobrobytu wszystkich żyjących istot, nie tylko ludzi. Dotyczy to również ochrony środowiska i naszej matki ziemi.

Ponieważ sercem buddyzmu jest współczucie, oznacza to, że powinniśmy cenić innych. Jeśli naprawdę cenisz inne istoty, jeśli cenisz ich dobrobyt i jesteś zaniepokojony ich cierpieniem, to naturalne jest, że unikasz jedzenia mięsa i ryb. Mamy środki do przetrwania inne niż zabijanie i powodowanie cierpienia innych istot.

2- Unikaj kradzieży
Drugim elementem Właściwego Działania jest unikanie kradzieży. Bardziej dokładnym tłumaczeniem starożytnych tekstów buddyjskich byłoby „powstrzymywanie się od brania tego, co nie jest dane”.

W tradycji buddyjskiej unikanie kradzieży odnosi się nie tylko do przywłaszczania sobie czegoś, co należy do kogoś bez uzyskania jego zgody, ale także zdobywania rzeczy poprzez podstęp, oszustwo lub wyłudzenie – coś, co niestety jest zbyt powszechne w sieci.

Unikanie kradzieży, z buddyjskiej perspektywy, wykracza poza prawo. Istnieją rodzaje kradzieży, które nie są koniecznie objęte prawem, ale są moralnie złe. Te również powinny być unikane.

Ustrzeganie się od kradzieży jest również szanowaniem własności innych i zapobieganiem wzbogacaniu się innych ze środków, które powodują cierpienie innych istot.

Ważne jest, aby zrozumieć stan umysłu stojący za kradzieżą. Jeżeli ktoś jest skłonny do kradzieży aby dostać to czego chce, ta osoba jest oczywiście pogrążona w chwytaniu i przywiązaniu.

3- Unikaj nadużywania seksu
Trzeci element Właściwego Działania jest najczęściej tłumaczony jako „Nie pobłażaj seksualnym nadużyciom” lub „Nie nadużywaj seksu.”

Dla mnichów, unikanie zmysłowych nadużyć oznacza ścisły celibat z wyjątkiem Japonii, gdzie rząd Japonii zadeklarował w 1872 roku, że buddyjscy mnisi powinni być wolni do zawierania małżeństw jeśli tego chcą.

Jednakże, dla ludzi świeckich, unikanie niewłaściwego zachowania seksualnego może stanowić pewne wyzwanie, jako że żyjemy w czasach wolności seksualnej, gdzie seksualność jest wszędzie.

Z buddyjskiej perspektywy, niewłaściwe zachowanie seksualne może być opisane jako wyrządzanie komuś krzywdy poprzez akt seksualny. Obejmuje to oczywiście gwałt, zmuszanie kogoś do uprawiania seksu, gdy tego nie chce, oraz uprawianie seksu z nieletnim dzieckiem. Budda nauczał nas, że musimy być czujni jeśli chodzi o seksualność poprzez redukcję przywiązania, co pomoże nam być mniej rozproszonymi jeśli chodzi o osiągnięcie oświecenia.

Bycie nadmiernie przywiązanym do seksualności nieuchronnie doprowadzi do cierpienia nie tylko nas samych, ale także innych. Ponadto, wygeneruje szkodliwe nasiona Karmy, które zamanifestują się w tym lub następnym życiu.

Podsumowanie Właściwego Działania

• Unikaj zabijania i powodowania cierpienia innych istot.
• Staraj się chronić wszystkie żywe istoty, włączając w to naszą planetę.
• Powstrzymuj się od kradzieży lub brania tego, co nie jest dane.
• Unikaj nadmiernego przywiązania do seksu, nie oddawaj się rozwiązłości.
• Nie gwałć i nie zmuszaj kogoś do seksu z tobą.
• Nie uprawiaj seksu z osobą nieletnią lub z kimś żonatym.

Prawidłowe utrzymanie

Układając tę wskazówkę, Budda zachęcał świeckich do prawego zarabiania na życie, bez uciekania się do nielegalnych, złych lub podstępnych działań zdradzieckich.

Ponieważ praktycznie życie każdego dorosłego człowieka zawiera wymiar finansowy, praca i biznes muszą być zbadane z buddyjskiego punktu widzenia. Większość z nas spędza w pracy tak znaczną część swojego czasu, że ważne jest, aby ocenić, jak wpływa ona na nasze serca i umysły.

W dzisiejszych złożonych społeczeństwach, co właściwie oznacza właściwe źródło utrzymania?

Na przykład, należy unikać pracy dla firmy, która sprzedaje towary wytworzone poprzez wykorzystywanie dzieci, maltretowanie pracowników lub w sposób, który szkodzi środowisku.

Budda zachęcał ludzi do angażowania się w działania ekonomiczne i zarabiania na życie w sposób, który promuje współczucie, dobroć i który jest etycznie słuszny. Radził również świeckim, aby nie pracowali w handlu bronią lub środkami odurzającymi.

Jeśli posuniemy się dalej w tym nauczaniu, możemy zobaczyć, że kiedy osoba nie ma pracy i nie może utrzymać swojej rodziny, jest to również sposób na spowodowanie krzywdy i cierpienia. Niezgłoszone zatrudnienie, „praca pod stołem” lub „poza księgami” są również sposobami na spowodowanie cierpienia – tym razem dla społeczeństwa – ponieważ zbiorowość nie może skorzystać z twojego finansowego udziału.

Podsumowanie Prawego Życia

• Natura naszej pracy wpływa na nasze serca i nasze umysły.
• Unikaj uciekania się do nielegalnych, złych lub podstępnych działań.
• Unikaj zawodów, które wyrządzają krzywdę lub wykorzystują innych ludzi, zwierzęta lub środowisko.
• Zarabiaj na życie w sposób, który promuje współczucie, dobroć i który jest etycznie słuszny.
• Pracuj w legalny sposób tak, aby społeczeństwo jako całość mogło skorzystać z twojego udziału.

Właściwy wysiłek

Właściwy wysiłek, czasami nazywany Właściwą Starannością, jest szóstą częścią Ośmiokrotnej Ścieżki Buddyzmu. Właściwy wysiłek to przede wszystkim uświadomienie sobie, że ty – i nikt poza tobą – jesteś odpowiedzialny za swoje własne Przebudzenie.

Budda jasno powiedział, że nikt nie może podjąć za ciebie wysiłku, ani Bóg, ani Mistrz, ale ty, ty musisz to zrobić dla siebie. Jest to bardzo ważne nauczanie.

W buddyzmie, właściwy wysiłek oznacza unikanie i przezwyciężanie szkodliwych tendencji i cech oraz kultywowanie postaw, które wspierają rozwój nie przywiązania, współczucia i wewnętrznego spokoju.

Tradycyjnie, właściwy wysiłek jest zasadniczo realizacją zdrowych (korzystnych) cech i uwolnieniem się od niepożądanych (szkodliwych). Budda zidentyfikował cztery rodzaje wysiłku, a.k.a Cztery Wielkie Wysiłki: wysiłek unikania, przezwyciężania, rozwijania i utrzymywania.

1. Wysiłek Unikania szkodliwych cech (chciwości, gniewu, ignorancji, etc.) przed powstaniem.
2. Wysiłek Przezwyciężania szkodliwych cech, które już powstały.
3. Wysiłek by Rozwinąć korzystne cechy (hojność, współczucie, mądrość, itp.), które jeszcze nie powstały.
4. Wysiłek by Utrzymać korzystne cechy, które już powstały.

Musimy czynić pilne wysiłki by rozwijać siebie i wzrastać duchowo, by porzucić nasze przywiązania i nasze mentalne uwarunkowania. Musimy czynić wytrwałe, ciągłe wysiłki, aby pozbyć się naszego cierpienia i osiągnąć wewnętrzny spokój i szczęście.

Jak słusznie powiedział Dogen Zenji: „Musimy praktykować gorliwie, jak gdybyśmy próbowali ugasić ogień ogarniający nasze głowy”. W Zen osiąga się to poprzez proste porzucenie ciała i umysłu.

Samokultywacja, stawanie się lepszym człowiekiem, nie jest łatwe, ale nie jest też niemożliwe do osiągnięcia. Sam Budda i jego uczniowie są żywym dowodem na to, że zadanie to nie jest poza naszym zasięgiem. Potwierdzili nam, że każdy, kto całym sercem podąża Ośmiokrotną Ścieżką, może osiągnąć ten sam cel i doświadczyć Satori lub Oświecenia

Podsumowanie Właściwego Wysiłku

• Rozpoznaj, że ty i nikt inny nie jest odpowiedzialny za twoje własne Przebudzenie.
• Podejmuj stałe wysiłki, aby się rozwijać i wzrastać duchowo.
• Zatrzymaj szkodliwe cechy przed powstaniem i podejmij wysiłek by stłumić te, które powstały.
• Kultywuj korzystne cechy i podejmij wysiłek by utrzymać te cechy.

Właściwa Uważność

Właściwa Uważność jest sercem nauczania Buddy i esencją praktyki Zen. Mindfulness reprezentuje naszą zdolność do świadomego bycia w chwili obecnej, tu i teraz.

Poprzez Mindfulness, Budda zasugerował, że stajemy się świadomi naszych zdolności umysłowych i emocji, nie przywiązując się do światowych pragnień i innych rozproszeń. Będąc świadomym czterech domen, czyli ciała, uczuć, umysłu i zjawisk – głęboko łączymy się nie tylko z samym sobą, ale i z samym życiem.

Właściwa Mindfulness pozwala nam również widzieć rzeczywistość taką, jaka jest, nie będąc niewolnikiem gniewu, chciwości, pragnień i ignorancji. W ten sposób stajemy się oderwanymi i uważnymi obserwatorami tego, co się dzieje, i widzimy jasno i głęboko.

Prawidłowa Uważność (Mindfulness) obejmuje również rozpoznawanie i uwalnianie się od mentalnych nawyków i procesów, które podtrzymują iluzję oddzielnego „ja”. Obejmuje to porzucenie mentalnej fiksacji oceniania wszystkiego według tego, czy nam się to podoba, czy nie.

Mindfulness przychodzi z czasem, praktyką i prowadzi do rozwoju pewnych stanów umysłu, w których osiąga się pewien poziom odpuszczania swoich impulsów, myśli i pragnień. Osoba nie stosuje jakiegoś rodzaju ograniczeń czy kontroli nad swoimi niepożądanymi procesami umysłowymi; one po prostu same znikają.

Budda uznał oddychanie za najbardziej podstawowy sposób sprowadzenia umysłu z powrotem do chwili obecnej oraz kultywowania i manifestowania cnót Mindfulness.

Podsumowanie właściwego Mindfulness

• Mindfulness jest w sercu buddyzmu.
• Będąc świadomym ciała, uczuć, umysłu i zjawisk, łączymy się z samym sobą i z samym życiem.
• Mindfulness chroni nas przed byciem niewolnikiem gniewu, chciwości, pożądania i ignorancji.
• Myślne oddychanie jest świetnym sposobem na rozwinięcie cech Mindfulness.

Właściwa Koncentracja

Ostatnią i ostatnią Ścieżką Ośmiokrotnej Ścieżki jest właściwa koncentracja. Oryginalne sanskryckie słowo to samadhi, które często tłumaczy się na angielski jako koncentracja.

Właściwa koncentracja jest zastosowaniem koncentracji do lepszego siebie, poprzez praktykę medytacji buddyjskich, takich jak Vipassana lub Zazen lub medytacji Zen.

W Theravadzie, medytacja jest używana jako technika do doprowadzenia umysłu do Oświecenia. W Mahajanie, medytacja nie jest używana jako narzędzie; sama praktyka jest Oświeceniem, – nie jest środkiem do celu, jest celem samym w sobie.

Istotne jest, aby zrozumieć, że buddyzm bez medytacji nie jest buddyzmem. Przecież Budda doświadczył Nirwany pod drzewem Bodhi praktykując medytację.

Podsumowanie Właściwej Koncentracji

• Koncentracja to jednopunktowa Uważność (Mindfulness) skierowana na siebie.
• W najprawdziwszej formie jest to praktyka buddyjskiej medytacji.
• Bez medytacji nie ma buddyzmu.

Podsumowanie

Jak mogliście zobaczyć, Ośmiokrotna Ścieżka Buddy jest serią praktycznych, przyziemnych instrukcji zorientowanych na osiągnięcie końca cierpienia i osiągnięcie Nirwany lub Oświecenia.

Te osiem składników Ścieżki do wyzwolenia było w zasadzie całym nauczaniem Buddy, któremu poświęcił się do końca swego życia.

Jedna rzecz jest pewna, nauki Buddy o Ośmiokrotnej Ścieżce są tak samo istotne dla nas dzisiaj, jak były dwa i pół tysiąclecia temu, kiedy udzielił ich po raz pierwszy.