Sharing StoriesInspiring Change

, Author

Serah, córka Aszera, jest wymieniona w Biblii w spisie Izraelitów, którzy zeszli do Egiptu (Gen. 46:17) oraz w spisie Izraelitów na stepach Moabu (Num. 26:46). Poza tym, nie bierze ona udziału w żadnej narracji, ani też nic nie jest o niej powiedziane. Natomiast o tej kobiecie istnieje mnóstwo tradycji midraszowych i w ten sposób pozbawiona twarzy postać biblijna staje się fascynującą osobowością. Jej dzieje splatają się z historią migracji do Egiptu i niewoli, a także z odkupieniem i powrotem do Ziemi Izraela – Erez Israel. Dożyła sędziwego wieku i w związku z tym została obdarzona wielką ziemską mądrością i wiedzą, którą wykorzystywała, by w miarę potrzeby pomagać ludowi Izraela, nawet w czasach rabinów.

Typ niehalachicznej działalności literackiej rabinów, polegającej na interpretowaniu materiału pozaprawnego według specjalnych zasad interpretacji (reguł hermeneutycznych).Midrasz mówi o wielkim pięknie i mądrości Serah: kiedy Józef połączył się z braćmi i wysłał ich do ziemi Kanaan, aby przyprowadzili do niego w Egipcie ojca Jakuba, nakazał im, aby nie niepokoili sędziwego ojca. Bracia wezwali Serę i poprosili ją, by usiadła przed Jakubem i zagrała mu na lirze, dając mu w ten sposób do zrozumienia, że Józef jeszcze żyje. Serah grała dobrze i śpiewała łagodnie: „Józef, mój wuj, nie umarł, on żyje i rządzi całą ziemią egipską”. Zagrała tak dla Jakuba dwa i trzy razy, a on był zadowolony z tego, co usłyszał. Radość wypełniła jego serce, duch Boży spoczął na nim i wyczuł prawdę jej słów. Kazał jej: „Graj dla mnie dalej, bo tym wszystkim, co powiedziałaś, dodałaś mi otuchy”. Gdy z nią rozmawiał, przybyli do niego synowie jego z końmi, rydwanami i szatami królewskimi, z niewolnikami biegnącymi przed nimi i powiedzieli mu: „radosna nowina, bo Józef jeszcze żyje i rządzi całą ziemią egipską”. Gdy Jakub zobaczył wszystko, co Józef przysłał, wiedział, że mówili prawdę. Był niezmiernie szczęśliwy i powiedział (Gen. 45:28): ” dość ! Mój syn Józef jeszcze żyje! Muszę pójść i zobaczyć go, zanim umrę” (Sefer ha-Yashar, Vayigash, rozdz. 14).

Chociaż Rdz 46:17 wymienia Serah wśród siedemdziesięciu członków rodziny Jakuba, którzy udali się do Egiptu, rabini zauważają, że liczba imion w Rdz 46 wynosi tylko sześćdziesiąt dziewięć. Logika nakazywałaby, że sam Jakub uzupełnił liczbę siedemdziesięciu dusz, ale midrasz utrzymuje, że Serah była siedemdziesiątym członkiem grupy Izraelitów (Gen. Rabbah 94:9). Według tego poglądu, celowo nie została ona wymieniona wśród siedemdziesięciu, gdyż jeszcze za życia weszła do ogrodu Eden (egzegeza ta może opierać się na tradycji zachowanej dopiero w późnych midraszach, według której była ona córką Malchiela syna Elama i Hadory, wnuczką Ebera, a po śmierci ojca i małżeństwie matki z Aszerem, została adoptowana przez Aszera. Serah wychowywała się w domu Aszera jako jego córka, ale ponieważ była adoptowana, nie została wymieniona wśród siedemdziesięciu potomków Jakuba; zob. Sefer ha-Yashar, Va-Yeshev, rozdz. 14).

Rabini przypisują Serah ważną rolę w identyfikacji Mojżesza jako odkupiciela, który wybawi Izraelitów z Egiptu. Midrasz relacjonuje, że tajemnica odkupienia została przekazana Abrahamowi, który przekazał ją Izaakowi, Izaak Jakubowi, a Jakub Józefowi. Józef przekazał tajemnicę odkupienia swoim braciom, mówiąc im (Rdz 50,25): „Gdy Bóg zwróci na was uwagę (pakod yifkod), wyniesiecie stąd moje kości”, a Aszer przekazał ją swojej córce Serah. Gdy Mojżesz i Aaron przyszli do starszyzny izraelskiej i dokonywali przed nimi cudów, poszli do Serah i powiedzieli jej: „Przyszedł do nas pewien człowiek i dokonał takich a takich cudów”. Ona odpowiedziała: „Nie ma w nim żadnej substancji” (to znaczy, że nie jest on wybawicielem). Wtedy oni rzekli do niej: „On też powiedział: 'Kiedy Bóg zwróci na ciebie uwagę’ (pakod yifkod)”. Ona rzekła: „To jest ten człowiek, który wykupi Izraela z Egiptu, bo słyszałam od mojego ojca 'On zwróci na ciebie uwagę’ (pakod yifkod)” Lud natychmiast uwierzył w swojego Boga i Jego pośrednika, jak jest powiedziane (Wj 4,31): „i lud był przekonany, gdy usłyszał, że Pan zwrócił uwagę (pakad) na Izraelitów.”

W relacji midraszowej Serah pomogła Mojżeszowi wypełnić przysięgę złożoną Józefowi, aby zaniósł w górę jego kości. Kiedy Izraelici byli gotowi do opuszczenia Egiptu, byli zajęci zdobywaniem łupów, a Mojżesz był jedynym, który zajmował się kośćmi Józefa. Szukał on jego trumny w całej ziemi egipskiej, lecz nie mógł jej znaleźć. Serah była jedyną osobą z tego pokolenia, która jeszcze żyła. Mojżesz udał się do niej i zapytał: „Czy wiesz, gdzie jest pochowany Józef?”. Ona odpowiedziała: „Położyli go tutaj. Egipcjanie zrobili dla niego metalową trumnę i zatopili ją w Nilu, aby jego wody były błogosławione.” Mojżesz udał się wtedy do Nilu, stanął na brzegu i krzyknął: „Józefie, Józefie, nadszedł czas przysięgi, którą Bóg złożył naszemu ojcu Abrahamowi, że odkupi swoje dzieci. Oddaj cześć Panu, Bogu Izraela, i nie zwlekaj z wykupieniem, bo my zwlekamy z twojego powodu. Jeśli się ukażesz, będzie dobrze; a jeśli nie, to jesteśmy wolni od twojej przysięgi .” Trumna Józefa natychmiast wynurzyła się na powierzchnię i Mojżesz ją wziął (Mekhilta de-Rabbi Ismael, Masekhta Vayehi Beshalah, Petihtah; BT Podejrzana cudzołożnicaSotah 13a). Doprowadziło to rabinów do stwierdzenia, że Serah wydała „wiernego wiernemu”, ponieważ oddała Józefa Mojżeszowi, gdy wyszli z Egiptu (Gen. Rabbah 94:9).

Według rabinów, Serah nie tylko była wśród tych, którzy przybyli do Egiptu i jedną z tych, którzy go opuścili, ale także weszła do Erez Israel; jako tekst dowodowy dla tego ostatniego twierdzenia używają Num. 26:46, która zalicza Serah do imion wchodzących do ziemi (lit. „porządek”. System rytuałów, pieśni i czytań tekstowych wykonywanych w określonym porządku w pierwsze dwie noce (w Izraelu, w pierwszą noc) Paschy.Seder Olam Rabbah 9). Dodatkowa tradycja długowieczności Serah mówi o tym, że żyła ona jeszcze w czasach króla Dawida i utożsamia ją z mądrą kobietą z Abel-beth-maacah (zob. wpis: „Mądra kobieta z Abel-beth-maacah”). Kiedy Joab, dowódca wojskowy Dawida, zapytał ją: „Kim ty jesteś?”, ona odpowiedziała (II Sam. 20:19): „Jestem jedną z tych, którzy zabiegają o dobro wiernych w Izraelu”. W egzegezie rabinicznej mówi ona do Joaba: Jestem jedną z Izraelitów, którzy z Jakubem zeszli do Egiptu. Uzupełniłam rachubę Izraela do siedemdziesięciu dusz, które zeszły do Egiptu. Czy chcesz zabić całe miasto, a także mnie, która jestem ważną kobietą?”. W ten sposób Serah ocaliła życie wszystkich mieszkańców swojego miasta (Eccl. Rabbah 9:18:2).

Jedna z tradycji egzegetycznych idzie jeszcze dalej, oświadczając, że Serah nigdy nie umarła, ale była jedną z osób, które jeszcze za życia weszły do ogrodu Eden, podobnie jak Enoch, Eliasz, córka faraona Bithiah, trzej synowie Kory, król Hiram z Tyru, Jabez, Jonadab syn Rechaba i jego potomkowie, Ebed-melech Etiopczyk, sługa Abrahama Eliezer, niewolnik R. Judy ha-Nasi i R. Judah ha-Nasi i R. Joshua ben Levi (Kallah Rabbati 3:23; Masekhet Derekh Erez, 1:18; o różnych tradycjach, zob. L. Ginzberg, Legends of the Jews, t. 5, chap. 18, 95-96, n. 67).

Tradycja o nieśmiertelności Serah znajduje również odzwierciedlenie w opowiadaniu osadzonym w czasach rabinów, w którym Serah pojawia się, aby rozstrzygnąć spór w akademii (bet-midrasz). R. Johanan siedział w bet-midraszu i objaśniał werset (Wj 14,22): „wody tworzące dla nich mur po ich prawej i po lewej stronie”. Jak woda mogła stać się murem? R. Johanan tłumaczył, że była to swego rodzaju sieć. Pojawiła się Serah i powiedziała: „Byłam tam, a woda nie była jak sieć, lecz jak przezroczyste okna” (Pesikta de-Rav Kahana 11:13). W tym midraszowym winiecie Serah jest niezwykle starą kobietą, która może w pierwszej osobie zaświadczyć o cudzie rozstąpienia się Morza Trzcinowego. W swojej mądrości jest ona w stanie zrozumieć i uczestniczyć w dyskusji agadycznej prowadzonej w bet-midraszu. Jej oświadczenie jest preferowane w stosunku do R. Johanana, ponieważ posiada ona wiedzę z pierwszej ręki na temat faktów.

Tradycje o niezwykłej długowieczności Serah najwyraźniej mają swoją podstawę w fakcie, że jest ona wymieniona zarówno w spisie tych, którzy udali się do Egiptu, jak i na liście tych, którzy weszli do Erez Israel. Jej imię w liczbie pojedynczej mogło również przyczynić się do powstania tych tradycji, ponieważ znaczenie wyrażenia (Wj 26:12): „serah ha-odef” to „coś, co pozostało” („nakładający się nadmiar”). Z tego rozwinęła się tradycja, że Serah żyła setki lat, była w obecności zarówno Józefa, jak i Mojżesza, a nawet była jedną z tych, którzy weszli do ziemi Kanaan. W rozwoju tej tradycji jej życie rozciągało się na okres panowania króla Dawida, a późniejsze tradycje twierdziły, że w ogóle nie umarła, lecz jeszcze za życia weszła do ogrodu Eden. W późnym midraszu Jakub jest tym, który pobłogosławił Serę, że będzie żyła wiecznie, mówiąc jej: „Moja córko, ponieważ ożywiłaś mojego ducha, śmierć nigdy nie będzie tobą rządzić” (Sefer ha-Yashar , Vayigash, rozdz. 14).

Postać Serah, która towarzyszy Izraelitom do Egiptu i wchodzi z nimi do ziemi Kanaan, uosabia historię narodu izraelskiego. Jej charakter łączy się z charakterem przywódców ludu, a ona sama przyspiesza realizację Boskiego planu. Taka jest jej rola, gdy przekonuje Jakuba, że Józef nadal żyje, co skutkuje jego zejściem do Egiptu; kontynuuje to zadanie, gdy wskazuje Mojżesza jako prawdziwego odkupiciela Izraela, co prowadzi lud do posłuchania go; i tak samo, gdy pomaga Mojżeszowi znaleźć kości Józefa, aby nie opóźniać wyjścia z Egiptu. Pojawienie się Serah zdaje się potwierdzać, że Boże obietnice zostaną spełnione, a lud izraelski opuści Egipt, przybędzie do Ziemi Obiecanej i obejmie ją w posiadanie.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.