Het is een van de meest voorkomende redenen voor consultatie in de eerstelijnsgezondheidszorg en overkomt iedereen op een bepaald moment in zijn leven, hoewel het meer vrouwen treft dan mannen. Er is sprake van constipatie wanneer de stoelgang moeilijk verloopt of minder vaak dan normaal plaatsvindt.
Wat is constipatie?
Constipatie is een darmritmestoornis. In ontwikkelde samenlevingen variëren de normale waarden van maximaal drie stoelgangen per dag tot minimaal drie per week. Volgens de definitie van de Rome III-criteria (classificatie voor functionele spijsverteringsstoornissen) is een patiënt echter geconstipeerd wanneer meer dan 25% van de stoelgang twee of meer van de volgende symptomen vertoont: hij moet zich overmatig inspannen, de ontlasting is hard of geitachtig, hij heeft geen comfortabel gevoel van rectale lediging, hij voelt een obstructie in het anorectale gebied, hij gebruikt manuele manoeuvres om de stoelgang te vergemakkelijken (digitale extractie of bekkenbodemcompressie), of hij heeft minder dan drie stoelgangen per week.
Wat zijn de oorzaken?
De meest voorkomende oorzaken zijn veranderingen in dieet, dagelijkse activiteiten en stress. Het kan ook te wijten zijn aan pathologieën zoals eetstoornissen, prikkelbare darmsyndroom, darmkanker, diabetes, hyperthyreoïdie of neurologische ziekten (ziekte van Parkinson, dementie, multiple sclerose of beroerte). Andere veel voorkomende oorzaken van constipatie zijn inactiviteit, te weinig drinken, een vezelarm dieet, overmatig gebruik van laxeermiddelen of zwangerschap. Ook het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals calcium- of aluminiumhoudende maagzuurremmers, antidepressiva, voedingssupplementen met ijzer en opioïde pijnstillers kunnen tot constipatie leiden.
Wat zijn de belangrijkste symptomen?
Opgemerkt moet worden dat constipatie zelf een symptoom is als het onderdeel is van een ziekte. De beoordeling van een arts zal echter de uiteindelijke oorzaak bepalen. De belangrijkste symptomen zijn een minder frequente en hardere stoelgang waarbij de patiënt zich moet inspannen en het gevoel heeft dat de stoelgang niet volledig is geledigd. De patiënt kan zich ook presenteren met pijn in de buikstreek en anaal gebied, opgeblazen gevoel, braken, slechte eetlust en gebrek aan ontluchting.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De arts zal zich baseren op de medische voorgeschiedenis en lichamelijk onderzoek dat een massa kan aantonen bij palpatie van de buik. Bovendien kan rectaal onderzoek de aan- of afwezigheid van ontlasting in dit deel van de darm aantonen. Bloedonderzoek zal uitwijzen of er een endocriene stoornis aan de basis ligt van het probleem, dan wel of er sprake is van ijzerverlies, wat wijst op een tumor. Röntgenstralen helpen ook om grote hoeveelheden ontlasting in de dikke darm te zien. Voor organische constipatie (obstructie) kan een colonoscopie worden uitgevoerd, terwijl een CT-scan helpt om de bovengenoemde tests te voltooien.
Wat is de behandeling?
De start van de behandeling is gebaseerd op veranderingen in de eetgewoonten met een toename van vezelrijke voedingsmiddelen en vochtinname, evenals het starten van lichaamsbeweging, zoals wandelen. Het is ook belangrijk dat de darmen regelmatig worden geledigd en dat stress onder controle wordt gehouden. Bij patiënten bij wie deze richtlijnen onvoldoende zijn, kan medicatie worden voorgeschreven.
Dieetrichtlijnen
Het doel is een toename van de massa en het gewicht van de ontlasting te bereiken door de vezelinname te verhogen. Dit vereist een dagelijkse consumptie van ten minste twee porties groenten (bij voorkeur rauwe en groene bladgroenten) en drie porties fruit, bij voorkeur met schil. Er moet worden overgeschakeld op de consumptie van volkoren graanproducten in de vorm van pasta, rijst of brood, en er moeten voldoende vloeistoffen worden gedronken (acht glazen per dag), met uitzondering van die welke gas bevatten. Het is ook belangrijk om twee tot drie eetlepels olijfolie per dag te eten.