Oxus: Griekse naam van een rivier in Centraal-Azië, thans bekend als Amudar’ya.
Hoewel zijn echte antieke naam, Waxš, “de wilde” betekent, hetgeen suggereert dat hij niet bevaarbaar was, kan de rivier Amudar’ya over een afstand van minstens 1460 km door schepen worden bevaren, op een totale lengte van meer dan 2400 km. Vlotten kunnen over een nog grotere afstand worden gebruikt. Een zeer aanzienlijk deel ervan is dus niet zo wild dat het voor gebruik door schepen onmogelijk wordt.
De bronnen van deze stroom liggen op de westelijke hellingen van het Pamir-gebergte, waar de oude Zijderoute naar China kruiste.
De Boven-Oxus stroomt van het oosten naar het westen door Bactria: Afghanistan op de zuidelijke oever, het moderne Tadzjikistan en Oezbekistan Tadzjikistan op de noordelijke oever. Dit is een zeer vruchtbaar gebied met steden als Termez, Kara Tepe, Fayaz Tepe, en Kampyr Tepe.
Voorbij Bactria draait de rivier naar het noordwesten. Hij verdeelt twee woestijnen, de Kara Kum (de “zwarte woestijn”, in het zuidwesten) en de Kizil Kum (de “rode woestijn”, in het noordoosten). In het zuidwesten ligt Margiana, in het noordoosten Sogdia. Het water werd niet gebruikt voor irrigatie, noch waren er veel palmen langs de rivier; in tegenstelling tot de Nijl, de Eufraat of de Tigris was de Oxus een soort indringer in een woestijnlandschap.
De delta onmiddellijk ten zuiden van het Aralmeer heette vroeger Chorasmia. Hier werd het water intensief gebruikt voor de irrigatie van het land. Het is mogelijk dat in de Oudheid een van haar takken doorliep naar de Kaspische Zee.noot